W ogólnych warunkach przewozu Centralwings znajdują się zapisy zezwalające na tzw. overbooking, czyli możliwość sprzedaży większej liczby biletów niż miejsc w samolocie. Klienci z biletami, którzy nie zostaną przyjęci na pokład samolotu, mają prawo do rekompensaty.
Zbliżające się ferie świąteczno-noworoczne sprzyjają wyjazdom urlopowym. Poza tym wielu naszych rodaków pracuje poza granicami kraju i większość z nich będzie chciała powrócić na święta i Nowy Rok do domu. Najszybszym i stosunkowo tanim środkiem transportu stały się linie lotnicze, szczególnie te tanie. Zawierając umowę przewozu z tanimi liniami lotniczymi zawsze powinniśmy dokładnie zapoznać się z jej treścią. Powinniśmy sprawdzić, czy nie zawiera ona niedozwolonych klauzul umownych, które będą naruszały nasze prawa. Szczególnie ważne jest zapoznanie się z postanowieniami dotyczącymi rezerwacji, zakupu i ceny biletów oraz składania reklamacji. Poza dokładnym przeczytaniem umowy powinniśmy pamiętać także o tym, żeby zapoznać się również z ogólnymi warunkami przewozu stosowanymi przez przewoźnika. Postanowienia warunków są bowiem wiążące dla klientów i wywierają takie same skutki prawne jak podpisana umowa. Powinniśmy zatem dokładnie sprawdzić, czy również ogólne warunki przewozu nie zawierają postanowień sprzecznych z prawem.

Bilet uszkodzony lub zgubiony

Analizując postanowienia ogólnych warunków przewozu stosowanych przez tanie linie lotnicze Centralwings - Grupa LOT Gazeta Prawna dotarła do zapisów, które mogą naruszać prawa klientów. Jednym z takich postanowień jest par. 3 ust. 3 ogólnych warunków przewozu. Zgodnie z tym paragrafem pasażer nie będzie uprawniony do przewozu, jeżeli przedstawiony przez niego bilet został uszkodzony lub zmieniony bez wiedzy i zgody przewoźnika lub jego agenta. Stosowanie takich zapisów nie jest jednak dopuszczalne. Artykuł 3 ust. 2 Konwencji Warszawskiej o odpowiedzialności przewoźnika lotniczego (Dz.U. z 1933 r. nr 8, poz. 49 z późn. zm.) stanowi co prawda, że bilet podróżny stanowi dowód zawarcia i warunków umowy o przewóz, jednak ten sam przepis jasno wskazuje, że brak, nieprawidłowości lub zagubienie biletu nie narusza ani istnienia, ani ważności umowy o przewóz. Jeżeli zatem umowa o przewóz została zawarta w sposób prawidłowy, a pasażer zagubił bilet lub np. zostawił go w hotelu, to powinien on zostać dopuszczony do lotu.
Wiele wątpliwości budzą również postanowienia dotyczące overbookingu, który dopuszcza rezerwację i sprzedaż biletów na większą liczbę miejsc niż jest w stanie pomieścić samolot. Również i ogólne warunki przewozu Centralwings w par. 22 przewidują, że przewoźnik ma prawo odmówić przyjęcia na pokład pasażera pomimo potwierdzonej rezerwacji i ważnego biletu. Przewoźnicy, stosując tego typu zapisy, chcą ustrzec się przed sytuacją, w której duża liczba pasażerów w ostatniej chwili zrezygnuje z lotu i zarezerwowane wcześniej miejsca się zmarnują.

Ochrona przed overbookingiem

Stosowanie takich zapisów nie jest co prawda zabronione przez prawo, jednak klienci podpisujący umowy dopuszczające taką praktykę powinni pamiętać o tym, że w takiej sytuacji przysługuje im prawo do rekompensaty. Jeżeli pasażer bez swej winy nie otrzyma opłaconego miejsca w samolocie, stosuje się rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów (Dz.U. UE, sp. 07-8-10). Rozporządzenie to obowiązuje we wszystkich krajach członkowskich Unii i jest podstawą do orzekania w sprawie odszkodowań i rekompensat przez sądy wszystkich krajów Unii. Zgodnie z tym rozporządzeniem w takiej sytuacji pasażer ma przede wszystkim prawo żądania zmiany trasy, uzyskania zwrotu ceny biletu, odszkodowania czy przelotu do pierwszego miejsca odlotu. Dodatkowo w przypadku overbookingu pasażer ma prawo do żądania od przewoźnika udostępnienia mu pisemnej informacji o przysługujących uprawnieniach, w tym również o prawie do rekompensaty.

Zakres odpowiedzialności

Wątpliwości Gazety wzbudził także par. 19 ust. 4 ogólnych warunków przewozu, który może ograniczać prawa klientów do składania reklamacji. Zgodnie z tym przepisem odpowiedzialność przewoźnika ograniczona jest jedynie do szkód powstałych przy przewozie własnym rejsem lub na przelotach opatrzonych kodem przewoźnika. Wydaje się jednak, że nieopatrzenie biletu kodem przewoźnika z jego winy lub niedopatrzenia nie może wywoływać negatywnych skutków dla klientów. Niedopełnienie obowiązków przez przewoźnika nie może wyłączać prawa do dochodzenia odszkodowań przez poszkodowanego klienta.
Analiza ogólnych warunków przewozu stosowanych przez Centralwings pokazała, że co do zasady, poza wymienionymi wyjątkami, są one sporządzone w sposób prawidłowy, a ich postanowienia nie naruszają prawa klientów. Zapisy ogólnych warunków są dosyć jasne i szczegółowe, co nie powinno budzić wątpliwości interpretacyjnych. Klienci decydujący się na podpisanie umowy przelotu nie powinni zatem obawiać się, że postanowienia ogólnych warunków przewozu naruszą ich prawa.
3 KROKI
Co zrobić, gdy umowa przewozu zawiera niedozwolone klauzule umowne:
1 Zwrócić się do przewoźnika o usunięcie klauzuli z umowy
2 Zwrócić się do prezesa UOKiK o zbadanie, czy wskazane przez niego zapisy nie stanowią klauzul niedozwolonych
3 Gdy przewoźnik nie usunie klauzuli, wnieść pozew do sądu (wydział cywilny) o ustalenie, że konkretne postanowienie umowy stanowi klauzulę niedozwoloną
Analiza krok po kroku
WĄTPLIWY ZAPIS UMOWY
Pasażer nie będzie uprawniony do przewozu, jeżeli przedstawiony przez niego bilet został uszkodzony lub zmieniony, chyba że zostało to dokonane przez przewoźnika lub jego agenta.
CO TO OZNACZA
Jeżeli klient, nawet bez swojej winy zagubi bilet lub ulegnie on zniszczeniu, to przewoźnik będzie miał prawo odmówienia wpuszczenia go na pokład samolotu. Odmowa taka będzie mogła nastąpić nawet wówczas, gdy potwierdzenie rezerwacji i zakupu biletu znajduje się w bazie danych przewoźnika.
CZY JEST ZGODNY Z PRAWEM
NIE
Przepis jest niezgodny z prawem, gdyż zgodnie z art. 3 ust. 2 Konwencji Warszawskiej o odpowiedzialności przewoźnika lotniczego (Dz.U. z 1933 r. nr 8, poz. 49 z późn. zm.) stanowi, że bilet podróżny stanowi co prawda dowód zawarcia i warunków umowy o przewóz, jednak brak, nieprawidłowości lub zagubienie biletu nie narusza ani istnienia, ani ważności umowy o przewóz.
REKOMENDACJA DLA KLIENTA
Klient przed podpisaniem umowy powinien zwrócić się do przewoźnika o zmianę niekorzystnego dla niego zapisu. Jeżeli przewoźnik nie dokona zmiany, to klient powinien rozważyć rezygnację z podpisania umowy.
REKOMENDACJA DLA FIRM
Przewoźnik powinien usunąć z ogólnych warunków przewozu niekorzystny dla klientów zapis.
OPINIE
PAWEŁ BRYDA
prawnik z Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Jednym z podstawowych czynników decydujących o wyborze danej oferty jest cena biletu. Niestety powszechną praktyką przewoźników lotniczych było podawanie jej w sposób nierzetelny np. bilet za 1 zł, przy czym na kolejnych etapach rezerwacji doliczano szereg dodatkowych opłat, takich jak: opłata rezerwacyjna, paliwowa, pasażerska itp. Spośród innych nieprawidłowości podkreślenia wymaga ograniczanie przez przewoźników lotniczych skutecznego złożenia reklamacji. Zastrzeżenia UOKiK w tym zakresie budził np. wymóg składania jej wyłącznie w języku angielskim czy zastrzeżenie, że reklamacje mogą dotyczyć tylko określonych problemów, np. zaginięcia lub zniszczenia bagażu.
WOJCIECH JĘDRZYŃSKI
radca prawny, partner, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
W razie sporów powstałych w związku z przewozami lotniczymi konieczne jest uwzględnienie, w zależności od przedmiotu sporu, przepisów odpowiedniego systemu prawnego. Konwencja Warszawska (Dz.U. z 1933 r. nr 8, poz. 49 ze zm.), uzupełniająca ją Konwencja sporządzona w Guadalajarze (załącznik do Dz.U. z 1965 r. nr 25, poz. 167), oraz Konwencja Montrealska (Dz.U. z 2007 r. nr 37, poz. 235), których jesteśmy stroną, normują m.in. formę i znaczenie dokumentów związanych z przewozem, ograniczenia odpowiedzialności za szkody oraz wykonywanie przewozu przez wielu przewoźników. Rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady regulują stosowanie taryf przez przewoźników lotniczych i chronią pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia ich na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Wreszcie, co do zasady, rodzime ustawodawstwo normuje zawarcie i wykonanie umowy oraz ochronę konsumenta, jeśli ochrony tej nie stanowią przepisy między- i ponadnarodowe. Istniejący stan rzeczy powoduje, że pasażer może mieć trudności z wyegzekwowaniem swoich praw.