Subskrybuj nas na Youtube
Zmienia się kodeks postępowania administracyjnego. To element pakietu rozwiązań legislacyjnych, którego celem jest ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Co oczywiste, zmiany w k.p.a. nie są adresowane wyłącznie do przedsiębiorców, lecz znajdą zastosowanie w każdym przypadku wydawania decyzji w ogólnej procedurze administracyjnej.
Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej, dzięki zmianom w k.p.a. zostaną wprowadzone rozwiązania, które mają:
● usprawnić postępowania administracyjne oraz skrócić czas ich trwania, m.in. dzięki przyznaniu stronom możliwości decydowania w szerszym zakresie o realizacji ich prawa do pełnego, dwukrotnego rozpoznania sprawy w procedurze administracyjnej,
● zmniejszyć liczbę rozstrzygnięć kasatoryjnych, gdyż strona będzie mogła zapobiec przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, a dodatkowo – wprowadzona zostanie przyspieszona procedura, w której sąd administracyjny będzie mógł skontrolować prawidłowość decyzji kasatoryjnej,
● przyczynić się do bardziej partnerskiego podejścia administracji do obywateli przez wprowadzenie zasad i szczegółowych regulacji pozwalających na skuteczniejszą realizację zasady pogłębiania zaufania obywateli do władzy publicznej oraz na wykorzystanie metod polubownego rozwiązywania kwestii spornych,
● zapewnić adekwatność administracyjnych kar pieniężnych do przypadków naruszenia prawa; obecnie nakładanie kar administracyjnych cechuje niejednokrotnie automatyzm.
Do tego wszystkiego muszą się przygotować urzędnicy. A czasu jest bardzo niewiele, bo przepisy wejdą w życie już za dwa tygodnie, 1 czerwca 2017 r.
● ETAP 1 Przygotowanie urzędników
W gminie Dębowice realizacją obowiązków wynikających z nowych przepisów zajęli się wójt Adam Jackowski oraz sekretarz gminy Małgorzata Rybik. Zwołali zebranie, na które zaproszono także kierowników referatów urzędu i radcę prawnego Jerzego Raczka.
– W związku ze zbliżającym się terminem wejścia w życie znowelizowanego kodeksu postępowania administracyjnego i z uwagi na niezwykle szeroki zakres nowelizacji oraz jej wielowątkowy charakter, a także wyjątkowo krótki okres między ogłoszeniem zmian w Dzienniku Ustaw a ich wejściem w życie, powinniśmy pilne rozpocząć przygotowania urzędników do stosowania nowych przepisów – zaczął wójt.
– Bez szkoleń się nie obejdzie, zmiany są zbyt duże. Próbowałam się rozeznać, jak to robią w innych gminach – powiedziała sekretarz Małgorzata Rybik. – Rozwiązania zależą od wielkości urzędu, a właściwie liczby zatrudnionych w nim urzędników zajmujących się wydawaniem decyzji w ogólnym postępowaniu administracyjnym. Większe urzędy, w których sprawami załatwianymi w trybie regulowanym k.p.a. zajmuje się więcej osób, rozważają albo już wręcz organizują konsultacje prawne na miejscu, w siedzibie urzędu. Znacząco może to obniżyć koszty oraz ułatwić funkcjonowanie gminy.
– Takie szkolenie zdezorganizuje nam pracę – zauważył kierownik referatu ochrony środowiska Tomasz Kozłowski. – Przecież nie zamkniemy urzędu na ten czas. Ani nie posadzimy w sali obsługi klienta pani sprzątaczki.
– Takie szkolenia są też organizowane w naszym mieście wojewódzkim – wtrąciła się do rozmowy kierowniczka wydziału oświaty Ewa Ptaszyńska. – Wtedy szkolenia mogłyby się odbyć w kilku turach.
– Pani Ewo, pani nigdy nie pamięta o kosztach – jęknęła szefowa wydziału finansowego, Lidia Wołowska. – Kto zapłaci za delegacje, dojazdy, noclegi, koszty konsultacji. No, chyba że pojedzie jedna, góra dwie osoby i przekażą później swoją wiedzę pozostałym.
– Pani Lidio, proszę nie przesadzać, trochę pieniędzy na szkolenia mamy przewidziane w budżecie – przerwał spór wójt. – Wystarczy więcej niż dla dwóch osób. A w naszym mieście powiatowym też są organizowane szkolenia. To zmniejszy koszty związane z podróżami służbowymi, a wydelegowane osoby nie zostaną wyłączone z codziennego funkcjonowania urzędu na zbyt długi czas – powiedział wójt.
– Mam chyba lepszą propozycję – weszła w słowo pani sekretarz. – Tylko dajcie mi państwo dojść do głosu. – Rozmawiałam już z sąsiednią gminą Wiązowo. Możemy zorganizować wspólne szkolenie. Wówczas konsultacje z ekspertami mogłyby się odbyć w dwóch turach. A to pozwoliłoby na zapewnienie ciągłej obsługi osób przybywających do urzędu, tylko przy nieco ograniczonej obsadzie. Jeżeli się okaże, że i to wypada zbyt drogo, to może dołączymy też urząd w Olchowicach. Wprawdzie z wójtem nie rozmawiałam, ale od sekretarza tej gminy wiem, że mają podobny problem – dodała.
– Zwróćcie państwo tylko uwagę, aby konsultacje prowadzone były przez osoby mające odpowiednie przygotowanie, zwłaszcza praktyczne – dopowiedział radca prawny. – Bo wydatki na porządne szkolenia z całą pewnością będą mniejsze niż koszty ewentualnych błędnych rozstrzygnięć podejmowanych przez urząd mający problemy ze stosowaniem znowelizowanych przepisów k.p.a.
CO NA TO PRAWO? RADA 1
● ETAP 2 Wzory pism po nowemu
– Szkolenia to jednak nie wszystko, dlatego nakładam na tu zebranych jeszcze jeden obowiązek – powiedział wójt. – Musicie wyznaczyć w swoich referatach osoby odpowiedzialne za śledzenie kształtującego się orzecznictwa sądów administracyjnych dotyczącego znowelizowanych przepisów. W wielu przypadkach to właśnie orzecznictwo kształtować będzie ostateczne znaczenie poszczególnych zmian wprowadzonych nowelizacją. A pani, pani Lidio, musi też przeznaczyć odpowiednią kwotę na fachowe publikacje i komentarze do nowych przepisów. I proszę za bardzo nie skąpić.
– Jak trzeba, to trzeba – zgodziła się z przełożonym szefowa wydziału finansowego.
– A niezależnie od omówionych przed chwilą działań musimy równolegle zrobić audyt wzorów pism procesowych wykorzystywanych w postępowaniach administracyjnych i dostosować je do zmienionych przepisów – kontynuował wójt.
– Dotyczy to w szczególności pouczenia w treści decyzji – wskazał radca prawny. – W przypadku decyzji organów pierwszej instancji pouczenie musi zostać uzupełnione o informacje dotyczące możliwości zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania. Podobnie jest, jeśli chodzi o zawiadomienia o przedłużeniu terminu załatwienia sprawy. Tam trzeba zamieścić pouczenia o możliwości wniesienia ponaglenia.
CO NA TO PRAWO? RADA 2
● ETAP 3 O czym trzeba wiedzieć od początku
– A teraz, ponieważ czas nagli i nie jestem pewien, czy do 1 czerwca zdołamy przeprowadzić szkolenia dla wszystkich zajmujących się wydawaniem decyzji urzędników, poproszę pana radcę, który już sporo wie o nowelizacji, by przedstawił państwu najważniejsze zmiany i wiążące się tym zagrożenia – stwierdził wójt.
– Ustawa nowelizująca wprowadza m.in. zmiany w katalogu zasad ogólnych postępowania administracyjnego, które stanowią regulacje niejako wyciągnięte przed nawias względem rozwiązań szczegółowych oraz znajdujących zastosowanie na każdym etapie postępowania administracyjnego – rozpoczął prelekcję radca Jerzy Raczek. – Zgodnie z nowym art. 7a par. 1 k.p.a., jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego będzie nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, to wątpliwości będą rozstrzygane na korzyść strony. Z ważną uwagą: chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.
CO NA TO PRAWO? RADA 3
– Do k.p.a. zostanie również wprowadzona zasada współdziałania organów administracji publicznej – kontynuował radca. Zgodnie z nią w toku postępowania organy administracji publicznej współdziałają ze sobą w zakresie niezbędnym do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli oraz sprawność postępowania, przy pomocy środków adekwatnych do charakteru, okoliczności i stopnia złożoności sprawy.
CO NA TO PRAWO? RADA 4
W zakresie zasad ogólnych postępowania zmianie uległa także zasada pogłębiania zaufania uczestników postępowania do władzy publicznej, przez wyraźne sformułowanie w jej treści nakazu kierowania się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania – dodał radca. Jednocześnie w art. 8 k.p.a. sformułowany został nakaz konsekwencji działania organów administracji publicznej. Zgodnie z tym przepisem organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie odstępują od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym – kontynuował radca.
– Co to konkretnie znaczy – dopytywał się szef referatu ochrony środowiska.
– Tym samym zmiana linii decyzyjnej organu nie wynikająca ze zmiany stanu prawnego czy różnic w stanie faktycznym musi być w sposób szczególny uzasadniona przez wykazanie uzasadnionych przyczyn takiego działania – wyjaśnił radca.
CO NA TO PRAWO? RADA 5
– Panie Jerzy, za dużo naraz, może skończmy na dzisiaj – niecierpliwiła się kierowniczka wydziału oświaty.
– Jeszcze parę rzeczy chciałem państwu powiedzieć – przekonywał prelegent.
– To proponuję 10 minut przerwy i dokończymy – kompromisowe rozwiązanie zaproponował wójt.
– Teraz będzie o ponagleniu – już po kilku minutach zaczął nawoływać do powrotu do sali radca. Zaraz też rozpoczął wykład. – Chcąc skrócenia czasu trwania postępowań administracyjnych, ustawodawca zdecydował się na zastąpienie znanego państwu, mało skutecznego zażalenia na bezczynność czy przewlekłe prowadzenie sprawy nowym środkiem prawnym w postaci ponaglenia. Będzie ono mogło być wnoszone wraz z uzasadnieniem w każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie lub prowadzenia postępowania dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Organ, którego dotyczy ponaglenie, będzie zobowiązany w terminie 7 dni od otrzymania ponaglenia przesłać je do organu wyższej instancji wraz z odpowiedzią na nie oraz odpisami niezbędnych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy celem rozpatrzenia przez organ odwoławczy. Rozwiązanie to ma pozwolić na dalsze prowadzenie postępowania przez organ, którego ponaglenie dotyczy.
CO NA TO PRAWO? RADA 6
– Największą nowością w k.p.a., a jednocześnie regulacją budzącą najwięcej wątpliwości, zarówno co do sposobu interpretacji przepisów, jak i ich przyszłej skuteczności, jest mediacja w sprawach administracyjnych. Wiem, co państwo myślą, dane dotyczące dotychczasowych doświadczeń z mediacją w postępowaniu sądowoadministracyjnym wskazują, że nie ma o czym mówić. W 2016 roku wszczęto zaledwie osiem postępowań mediacyjnych, przy czym żadnej sprawy nie udało się w ten sposób załatwić. Ale dla porządku warto się z tymi przepisami zapoznać – dokończył mimo szumu na sali radca.
CO NA TO PRAWO? RADA 7
– I już kończąc dodam – mówił dalej pan Jerzy – że niezwykle istotne zmiany, zarówno z punktu widzenia organów, jak i stron postępowania, mają być wprowadzone do postępowania odwoławczego. Przede wszystkim strona będzie mogła zrzec się części przysługujących jej uprawnień procesowych. Dotyczy to w szczególności prawa do wniesienia odwołania (wyłącznie w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania), co może pozwolić na szybsze uzyskanie przez decyzję przymiotu ostateczności i prawomocności. W przypadku postępowań prowadzonych przez organy, względem których brak jest organów wyższego stopnia (np. ministrowie, samorządowe kolegium odwoławcze orzekające jako organ I instancji) strona niezadowolona z wydanej decyzji będzie mogła ją zaskarżyć do sądu administracyjnego bez uprzedniego składania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Mecenas widział, że zebrani są już znużeni, ale kontynuował. – Równie istotną zmianą jest możliwość zrzeczenia się przez wszystkie strony postępowania prawa do dwukrotnego rozpatrzenia całości sprawy przez dwa niezależne od siebie organy w oparciu o kompletny materiał dowodowy. W obecnym stanie prawnym w przypadku istotnych błędów w postępowaniu dowodowym (konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie) na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego organ odwoławczy zobowiązany jest uchylić decyzję i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia. Po nowelizacji uzupełniające postępowanie dowodowe będzie mógł nawet w istotnym zakresie przeprowadzić organ odwoławczy i na tej podstawie wydać decyzję merytoryczną. Jedynie w przypadku, gdy organ odwoławczy uzna, mimo zgody wszystkich stron, że przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego byłoby nadmiernie utrudnione, możliwe będzie wydanie decyzji kasatoryjnej. Podkreślić należy, że tego typu decyzja podlegać będzie szczególnej kontroli sądowoadministracyjnej. Strony będą mogły wnieść od niej sprzeciw (zamiast typowej skargi – sprzeciw będzie wnoszony w terminie 14 dni od otrzymania sprzeciwu), który zostanie rozpoznany przez sąd w terminie 30 dni od otrzymania akt sprawy. Sąd uwzględniając sprzeciw, będzie mógł jednocześnie nałożyć na organ odwoławczy grzywnę. Od korzystnego dla stron wyroku organ drugiej instancji (będący stroną postępowania sądowoadministracyjnego) nie będzie mógł wnieść skargi kasacyjnej do NSA. Takie uprawnienie będzie natomiast przysługiwało stronie, której sprzeciw nie zostanie uwzględniony przez wojewódzki sąd administracyjny.
CO NA TO PRAWO? RADA 8
Na zakończenie chcę przypomnieć jeszcze jedno. Nie każda decyzja administracyjna wydawana jest w trybie k.p.a. W szczególności decyzje w sprawach podatkowych wydawane są w odrębnej procedurze regulowanej przepisami ordynacji podatkowej. Także wiele ustaw branżowych zawiera rozwiązania szczególne względem k.p.a., które znajdują zastosowanie zamiast ogólnych regulacji kodeksowych. Przy wydawaniu decyzji muszą państwo zwracać na to uwagę.
– Dziękuję za spotkanie – zakończył wójt. – I proszę, żeby i państwo, i pracownicy przygotowali pytania na szkolenia, żeby w ich trakcie udało się rozwikłać jak najwięcej wątpliwości.
RADA 1
Ważne są szkolenia i następne kroki
Ważne jest, aby osoby prowadzące konsultacje grupowe zapewniały także dodatkowe wsparcie prawne na późniejszym etapie, kiedy nowe przepisy procedury administracyjnej będzie trzeba stosować w codziennej pracy. Doświadczenia z wielu spotkań konsultacyjnych dotyczących najnowszej nowelizacji k.p.a. wskazują, że ich uczestnicy nastawieni są głównie na przyswajanie nowych regulacji prawnych. Dopiero praktyka wykaże ich konkretne znaczenie oraz przysporzy trudności interpretacyjnych, z którymi poszczególne osoby – zwłaszcza na początku – nie powinny być pozostawione same.
Warto również rozważyć uzupełniające spotkania konsultacyjne w przedmiotowym zakresie pod koniec bieżącego roku, kiedy poszczególni urzędnicy będą mogli skonfrontować uzyskaną wiedzę z pierwszymi praktycznymi doświadczeniami związanymi ze stosowaniem znowelizowanych przepisów. Tego typu spotkania mogłyby mieć charakter cykliczny, pozwalając na ciągłe doskonalenie się urzędników, a jednocześnie wymianę własnych doświadczeń i konfrontowanie ich z kształtującym się w tym zakresie orzecznictwem.
RADA 2
Przegląd upoważnień
Organy administracji publicznej winny dokonać przeglądu udzielonych upoważnień wydanych na podstawie art. 268a k.p.a. i uzupełnić je o upoważnienia do poświadczania za zgodność z oryginałem przedłożonych przez stronę dokumentów. Należy w tym zakresie również rozważyć, czy upoważnienie udzielane na podstawie przedmiotowego przepisu nie powinno odnosić się także do reprezentacji organu w toku postępowania mediacyjnego, w którym organ jest jednym z uczestników mediacji. Co prawda, przepisy wprost nie regulują tej kwestii, niemniej jednak biorąc pod uwagę skutki pozytywnego zakończenia mediacji, należy wyeliminować ryzyko ich późniejszego kwestionowania z uwagi na ewentualne błędy proceduralne. Oczywiście wobec ogromnych wątpliwości związanych ze skutecznością wprowadzenia mediacji do postępowania administracyjnego upoważnienia w tym zakresie mogą mieć charakter odrębny i być udzielane pojedynczo za każdym razem, gdy postępowanie takie będzie prowadzone.
RADA 3
Interesy osób trzecich
Niestety z ustawy nowelizującej, jak również z uzasadnienia jej projektu nie wynika wprost, jak należy interpretować owe osoby trzecie, które, jak wynika z redakcji przepisu, nie są stronami postępowania, a więc w konkretnej sprawie nie mają interesu prawnego, czyli decyzja nie wpływa na ich sferę praw i obowiązków. Zasada powyższa ma mieć charakter względny, co oznacza, że w wyjątkowych sytuacjach – określonych wprost w przepisach – organ będzie mógł od niej odstąpić. Źródłem wątpliwości dotyczących treści normy prawnej będą mogły być w szczególności rozbieżne prawomocne orzeczenia sądów administracyjnych, a w szczególności NSA. Organy będą musiały ze sporą ostrożnością podchodzić do formułowanych w tym zakresie twierdzeń stron postępowania. Często rozbieżności w orzecznictwie dotyczą nie tyle treści samych przepisów, ile różnic w stanie faktycznym czy rozbieżności co do stanu prawnego, w którym wydawane były decyzje stanowiące przedmiot kontroli sądowoadministracyjnej. Warto w tym kontekście odnotować, że podobny przepis zostanie wprowadzony do przepisów dotyczących postępowania dowodowego. Zgodnie z art. 81a par. 1 k.p.a., jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony. Także w tym przypadku ustawodawca sformułował katalog wyjątków pozwalających odstąpić od powyższej reguły.
RADA 4
Zasada współdziałania organów administracji publicznej
Powyższa zasada wpłynie z jednej strony na interpretację niektórych dotychczas obowiązujących przepisów, np. art. 52 k.p.a. – pomoc prawna; art. 106 k.p.a. – zajęcie stanowiska przez inny organ, z drugiej zaś będzie pomocna przy analizie nowych rozwiązań prawnych, w tym przepisów dotyczących posiedzenia w trybie współdziałania (art. 106a k.p.a.). Zgodnie z tym ostatnim przepisem organ załatwiający sprawę może z urzędu albo na wniosek strony lub organu, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, zwołać posiedzenie, jeżeli przyczyni się to do przyspieszenia zajęcia stanowiska. Tego typu posiedzenie będzie mogło się odbywać z udziałem albo bez udziału stron postępowania. Korzystanie z tego instrumentu prawnego powinno wynikać z wartości określonych w art. 7b k.p.a., tj. adekwatności do charakteru, okoliczności i stopnia złożoności sprawy. Innymi słowy, im bardziej skomplikowana sprawa, tym bardziej organy powinny rozważyć skorzystanie z nowych instrumentów prawnych. O ile ich wykorzystanie będzie stosunkowo proste w przypadku dużych miast będących siedzibami wielu organów administracji publicznej, o tyle w przypadku sporej odległości pomiędzy siedzibami organów mających ze sobą współdziałać sprawa może okazać się dużo bardziej skomplikowana.
RADA 5
Utrwalona praktyka rozstrzygania spraw
Przyczyną taką może być przykładowo podjęcie uchwały przez NSA. Uchwała taka co prawda nie wpływa bezpośrednio na działanie organów administracji publicznej, jednak z uwagi na jej skutki dla postępowania sądowoadministracyjnego oraz pozycję ustrojową NSA wykładnię w niej zawartą należy brać pod uwagę przy rozstrzyganiu indywidualnych spraw administracyjnych. Równie istotna zmiana dotyczy zasady ugodowego załatwiania spraw (art. 13 k.p.a.), która po nowelizacji odnosić się będzie nie tylko do ugody administracyjnej, lecz także do postępowania mediacyjnego. Przepis ten winien być brany pod uwagę przy interpretacji nowych przepisów dotyczących mediacji w postępowaniu administracyjnym (art. 96a–96n k.p.a.). W ramach tej zmiany inicjatywa ugodowego załatwienia sprawy spoczywać będzie także po stronie organu administracji publicznej.
RADA 6
Ponaglenie zamiast zażalenia
W obecnym stanie prawnym organ przekazując wraz z zażaleniami na bezczynność oryginały akt sprawy, tracił możliwość prawidłowego zakończenia postępowania przez wydanie decyzji administracyjnej. W konsekwencji tego typu zażalenie zamiast przyspieszyć postępowanie w wielu przypadkach powodowało jego znaczące przedłużenie. Teraz organ drugiej instancji zobowiązany będzie do rozpatrzenia ponaglenia również w terminie 7 dni. Biorąc pod uwagę istotne problemy z terminowością spraw załatwianych przez organy odwoławcze (np. samorządowe kolegia odwoławcze), termin ten może być jednak trudny do zachowania. Jednocześnie w przypadku uwzględnienia ponaglenia i wyznaczenia nowego terminu załatwienia sprawy organ odwoławczy uzyska możliwość późniejszej zmiany swojego stanowiska w zakresie nowego terminu. Będzie on mógł być wydłużony, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, nieznane w momencie wyznaczania terminu, a wymagające dłuższego postępowania.
RADA 7
Mediacja w sprawach administracyjnych
Celem mediacji ma być wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz dokonanie ustaleń dotyczących jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa, w tym przez wydanie decyzji lub zawarcie ugody, przy udziale niezależnego mediatora, na którego prawa i obowiązki nie wpływa wynik toczącego się postępowania. Zadaniem mediatora nie jest załatwienie sprawy czy też wypracowanie możliwego sposobu załatwienia sprawy. Znowelizowany k.p.a. wprost stanowi, że mediator prowadzi mediację, dążąc do polubownego rozwiązania sporu, w tym przez wspieranie uczestników mediacji w formułowaniu przez nich propozycji ugodowych. Należy w tym kontekście podkreślić różnicę pomiędzy regulacjami zawartymi w znowelizowanym k.p.a. z przepisami dotyczącymi mediacji w sprawach cywilnych zawartych w kodeksie postępowania cywilnego. W tym drugim przypadku na zgodny wniosek stron mediator może wskazać sposoby rozwiązania sporu, które nie są dla stron wiążące – analogicznego rozwiązania brak jest w k.p.a.
Mediacja będzie mogła być prowadzona w układzie horyzontalnym (pomiędzy poszczególnymi stronami postępowania – muszą zatem istnieć co najmniej dwie strony postępowania, aby taka mediacja mogła zaistnieć) lub układzie wertykalnym (pomiędzy organem prowadzącym postępowanie a stroną lub stronami postępowania – w tym przypadku wystarczy, aby w postępowaniu uczestniczyła tylko jedna strona postępowania).
W przypadku mediacji wertykalnej pytaniem otwartym pozostaje, czy organ, do którego trafi wniosek strony o przeprowadzenie mediacji, będzie mógł go nie uwzględnić i odmówić uczestnictwa w mediacji. Z jednej bowiem strony przepisy o mediacji wprost stanowią o jej dobrowolnym charakterze i konieczności wyrażenia zgody na jej przeprowadzenie przez wszystkich uczestników mediacji (uczestnikiem mediacji w układzie wertykalnym jest także organ). Z drugiej jednak strony zasada ugodowego załatwiania spraw wyrażona w art. 13 k.p.a. zobowiązuje organy do polubownego rozstrzygania kwestii spornych oraz ustalania praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania w należących do ich właściwości sprawach, w szczególności przez podejmowanie czynności niezbędnych do przeprowadzenia mediacji. Jednocześnie przepis ten stanowi, że organy administracji publicznej podejmują wszystkie uzasadnione na danym etapie postępowania czynności umożliwiające przeprowadzenie mediacji, a w szczególności udzielają wyjaśnień o możliwościach i korzyściach polubownego załatwienia sprawy.
RADA 8
Postępowanie odwoławcze
W kontekście zmian dotyczących postępowania odwoławczego szczególne wątpliwości dotyczyć mogą przyznanego organowi odwoławczemu uprawnienia do formułowania w decyzjach kasatoryjnych wytycznych w zakresie wykładni przepisów prawa, które mogą znaleźć zastosowanie w sprawie. Ustawodawca nie przesądza bowiem wprost, czy wytyczne te mają charakter wiążący dla organu pierwszej instancji. Jest to istotna różnica względem chociażby art. 153 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.), który dotyczy związania organów oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w prawomocnym wyroku. Jednocześnie wobec sposobu ukształtowania instytucji sprzeciwu od decyzji kasatoryjnej (rozpoznając sprzeciw od decyzji, sąd ocenia jedynie istnienie przesłanek do wydania decyzji kasatoryjnej) strona zadowolona z faktu wydania takiej decyzji nie będzie mogła kwestionować zawartych w niej wytycznych. Jednocześnie wprowadzane rozwiązanie wpływa na samodzielność organów pierwszej instancji, co jest szczególnie problematyczne w relacjach pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego a samorządowymi kolegiami odwoławczymi. Jednostki samorządu terytorialnego mimo licznych postulatów nie uzyskały bowiem prawa zaskarżania do sądów decyzji organów odwoławczych.
! PODSUMOWANIE
Zasygnalizowane najważniejsze zmiany wynikające z ustawy z 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw mają istotne znaczenie dla procedury administracyjnej. Przepisy mające być dużym ułatwieniem dla stron postępowania stanowić będą dla organów administracji publicznej i ich pracowników spore wyzwanie. Można mu sprostać, podejmując zawczasu stosowne, m.in. podane w niniejszym studium przypadku, działania.