Subskrybuj nas na Youtube
Czy w ramach dotacji dla niepublicznych placówek oświatowych można rozliczyć leasing (raty, opłaty) samochodu lub nieruchomości?
Dla oceny zasadności rozliczenia określonego wydatku w ramach otrzymanej dotacji niezbędna jest analiza konkretnego przypadku. I choć sądy z reguły odrzucają możliwość zakwalifikowania leasingu, to częściowe odliczenie może się okazać możliwe. Natomiast za niewłaściwe należy uznać postępowanie według jednego sztywnie ustalonego wzorca.
Regulacja w teorii jednoznaczna
Zagadnienie kwalifikowalności wydatków w ramach dotacji dla niepublicznych placówek oświatowych (w tym przedszkoli czy szkół) jest zagadnieniem dość złożonym. Jakkolwiek art. 90 ust. 3d ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1943 ze zm., dalej u.s.o.) szczegółowo reguluje zakres kosztów możliwych do sfinansowania w ramach ww. dotacji, to jednak praktyka pokazuje, że problemów interpretacyjnych z tym przepisem nie brakuje. Wśród nich sporna jest m.in. kwestia możliwości i zakresu finansowania leasingu, który jest wykorzystywany przez podmioty prowadzące niepubliczne placówki oświatowe.
Przede wszystkim z analizy art. 90 ust. 3d u.s.o wynika, iż dotacja dla niepublicznej placówki oświatowej powinna być przeznaczona na działalność bieżącą (lub wymienione środki trwałe) w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, co jednocześnie oznacza, że należy ją rozliczać za pomocą dowodów potwierdzających poniesienie z niej ww. kategorii wydatków. Odnosząc się z kolei do kategorii wydatku w postaci opłat (rat leasingowych), warto przywołać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 kwietnia 2015 r., wydany w sprawie o sygn. akt II GSK 463/14, w której rozstrzygnięto zasadność pokrycia z kwoty dotacji kosztów leasingu operacyjnego związanych z użytkowaniem samochodu osobowego. Strona skarżąca wskazywała, uzasadniając wydatkowanie środków z dotacji, że samochód wykorzystywany był do dostarczania m.in. książek i innych materiałów, w które placówka musiała być regularnie zaopatrywana w związku z wykonywaniem zadań w zakresie wychowania, kształcenia i opieki.
NSA w tej sprawie stwierdził, że koszty obsługi rat leasingowych w zaistniałym stanie faktycznym nie mogły być pokryte z dotacji. W ocenie składu orzekającego nie ulegało wątpliwości, że samochody były wykorzystywane w działalności gospodarczej i ich koszty eksploatacyjne zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów. Takimi kosztami są koszty obsługi rat leasingowych, zakupu opon zimowych, serwisu opon oraz zakupu paliwa. Skarżący kasacyjnie nie wykazali przy tym, że auto było wykorzystywane ściśle zgodnie z celami kształcenia, wychowania i opieki nad dziećmi. Zdaniem sądu nieprzekonujące było powoływanie się strony na wykorzystywanie pojazdu do przewożenia przyborów i pomocy naukowych służących edukacji i wychowaniu, ze wskazaną przez skarżących częstotliwością. Tym samym wydatków związanych z ratami leasingowymi nie można było pokryć z dotacji przeznaczonej na kształcenie, wychowanie i opiekę (por. także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 kwietnia 2015 r., sygn. akt II GSK 1566/14).
Z treści powyższego orzeczenia wysnuć można pośrednio wniosek, że warunkiem rozliczenia kosztów leasingu w ramach wydatków ponoszonych z dotacji jest ścisłe ich powiązanie z procesem kształcenia, wychowania i opieki. Obowiązek zaś wykazania powyższego związku ciąży na beneficjencie dotacji.
To nie działalność edukacyjna...
Bardziej kategoryczne stanowisko zajął NSA w wyroku z 19 marca 2014 r. (sygn. akt II GSK 1858/12). Uznał w nim, że „wydatki na reklamy oferty edukacyjnej, podatek od nieruchomości, koszty zakupu gadżetów, artykułów spożywczych, rat leasingowych, usługi gastronomiczne, noclegi, koszty usług doradczych, obsługi prawnej nie mogą być uznane za bieżące wydatki szkoły określone w art. 90 ust. 3d u.s.o.”. W dalszej części uzasadnienia ww. wyroku NSA wskazał, że przedmiotowe wydatki wiążą się z ogólną działalnością strony skarżącej jako przedsiębiorcy, a nie działalnością edukacyjną. Jednocześnie skład orzekający podkreślił, że rola dotacji oświatowej nie polega na subsydiowaniu wszelkiej działalności prowadzonej przez szkołę bądź jednostkę prowadzącą szkoły czy też pokrywaniu wszelkich ich wydatków. Dotację oświatową można bowiem wydatkować wyłącznie na cele ściśle związane z procesem kształcenia (oraz wychowania i opieki) uczniów szkoły.
...ale część raty można pokryć
Bardzo istotne stanowisko w omawianej kwestii zaprezentował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w nieprawomocnym wyroku z 12 października 2016 r. (sygn. akt I SA/Bd 537/16). Sąd wskazał m.in.: „W rezultacie samochód był w pewnym zakresie wykorzystywany na cele związane z funkcjonowaniem przedszkola, lecz nie wyłącznie czy nawet głównie na te cele. W konsekwencji nie można zgodzić się z zobowiązanym, że mógł w całości pokryć ratę leasingową z dotacji otrzymanej z budżetu gminy. Byłoby to nadużycie. Z dotacji może być pokryta jedynie ta część raty leasingowej, która odpowiada proporcji, w jakiej samochód służył realizacji zadań wskazanych w art. 90 ust. 3d pkt 1 u.s.o., na które składa się – jak stwierdzono to w wyroku z dnia 14 października 2015 r., I SA/Bd 619/15 – ciąg czynności o charakterze merytorycznym, administracyjnym i obsługowym. Tę proporcję można wyliczyć, np. odnosząc liczbę przejechanych samochodem kilometrów w danym miesiącu, na realizację powyższych zadań, do ogólnej liczby kilometrów przejechanych w tym miesiącu. Oczywiście organ może wybrać inny miernik, adekwatny dla ustalenia tej proporcji. Rzeczą organu będzie przeprowadzenie w tym zakresie stosownego postępowania dowodowego, a skarżącego przedstawienie organowi w tym względzie odpowiednich dokumentów czy wyliczeń na wezwanie organu”.
Należy również zauważyć, że wszystkie przedstawione wyżej stanowiska sądów dotyczą badania kwalifikowalności wydatków na opłaty leasingowe pojazdów, a nie nieruchomości. Jednak powyższe prawne analizy mają walor uniwersalny i w kontekście podanej problematyki zachowują również aktualność w odniesieniu do opłat ponoszonych na leasing nieruchomości.
Uwaga na przejście środków
Dodatkowo warto wskazać, że analiza ww. zagadnienia nie powinna pomijać okoliczności związanych stricte z realizacją umowy leasingu, w tym sytuacją przejścia własności środka finansowego w ramach leasingu na leasingobiorcę, tj. dotowaną placówkę. Taka bowiem okoliczność wydaje się podważać zasadność poniesienia wydatków ze środków pochodzących z dotacji wobec brzmienia art. 90 ust. 3d u.s.o, który uniemożliwia pokrycie z dotacji m.in. wydatków bieżących na inwestycje i zakupy inwestycyjne. Powyższa argumentacja tym bardziej potwierdza fakt, że rzetelna ocena danego przypadku wykorzystania dotacji wymaga każdorazowo szczegółowego przeanalizowania stanu faktycznego sprawy, uwzględniającego wszelkie aspekty związane ze spełnieniem albo brakiem spełnienia przesłanek z art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty.
Podsumowując kwestię wydatków na pokrycie raty leasingowej, należy przyjąć, że z uwagi na brak jednoznacznego stanowiska organów administracji publicznej oraz sądów administracyjnych w zakresie interpretacji przywołanych przepisów udzielenie jednoznacznej odpowiedzi nie jest możliwe. Tak więc ze względu na nieograniczoną możliwość wystąpienia różnorodnych hipotetycznych stanów faktycznych związanych z rozliczaniem środków dotacyjnych każdy przypadek trzeba rozpatrywać indywidualnie. Przy tym za niewłaściwe należałoby uznać postępowanie według jednego, sztywnie ustalonego wzorca.
WAŻNE
Warunkiem rozliczenia kosztów leasingu w ramach wydatków ponoszonych z dotacji jest ścisłe ich powiązanie z procesem kształcenia, wychowania i opieki. Obowiązek zaś wykazania powyższego związku ciąży na beneficjencie dotacji.
Jak brzmi przepis
Art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty stanowi, że:
Dotacje, o których mowa w ust. 1a–3b, są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań szkoły, przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na:
1) pokrycie wydatków bieżących szkół, przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego i placówek, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności szkoły, przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub placówki, w tym na:
a) wynagrodzenie osoby fizycznej prowadzącej szkołę, przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego lub placówkę, jeżeli odpowiednio pełni funkcję dyrektora szkoły, przedszkola lub placówki albo prowadzi zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego,
b) sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 5 ust. 7
– z wyjątkiem wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, zakup i objęcie akcji i udziałów lub wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego;
2) zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, obejmujących:
a) książki i inne zbiory biblioteczne, b) środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w szkołach, przedszkolach i placówkach, c) sprzęt sportowy i rekreacyjny, d) meble, e) pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100% ich wartości, w momencie oddania do używania.
