Warto zacząć od tego, czym właściwie jest zmiana imienia oraz zmiana nazwiska. Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska:
- zmiana IMIENIA oznacza zastąpienie wybranego imienia innym imieniem, zastąpienie dwóch imion jednym imieniem lub odwrotnie, dodanie drugiego imienia, zmianę pisowni imienia lub imion lub zmianę kolejności imion;
- zmiana NAZWISKA oznacza zmianę na inne nazwisko, zmianę pisowni nazwiska lub zmianę nazwiska ze względu na formę właściwą dla rodzaju żeńskiego lub męskiego.
Nie każdy może takiej zmiany żądać. Zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów. Powody mogą być najróżniejsze i należy je opisać w uzasadnieniu składanego w tej sprawie wniosku w wybranym urzędzie stanu cywilnego.
Ważne powody to takie, które w szczególności dotyczą zmiany:
- imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
- na imię lub nazwisko używane;
- na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
- na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.
W przypadku osoby, która w Polsce uzyskała status uchodźcy, zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie ze szczególnie ważnych powodów związanych z zagrożeniem jego prawa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego.
Uwaga: Zmiany nazwiska nie dokonuje się w przypadku ubiegania się o zmianę na nazwisko historyczne, wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada członków rodziny o tym nazwisku.
Ponadto należy pamiętać, że:
- Po zmianie imienia można mieć najwyżej dwa imiona.
- Nazwisko zmienione nie może składać się z więcej niż dwóch członów (chyba, że jest to zgodne z przepisami prawa innego państwa, którego obywatelstwo również się posiada).
Zmiana nazwiska
Zgodnie z ustawą zmiana nazwiska może dotyczyć nazwiska noszonego aktualnie lub nazwiska rodowego.
Zmiana nazwiska noszonego po zawarciu małżeństwa, gdy jest ono tożsame z nazwiskiem rodowym, rozciąga się na nazwisko rodowe wyłącznie na wyraźne żądanie osoby ubiegającej się o zmianę nazwiska.
Zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które zrodzą się z tego małżeństwa.
Zmiana nazwiska lub nazwiska rodowego jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które pochodzą od tych samych rodziców, pod warunkiem że drugi z rodziców wyraził na to zgodę (chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych lub jest pozbawiony władzy rodzicielskiej albo nie żyje).
Jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska dziecka jest potrzebne także wyrażenie zgody przez dziecko.
W przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka każde z nich może zwrócić się do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka. Zgodę na zmianę nazwiska dziecko wyraża osobiście przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcą lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Dzieci zamieszkałe poza granicami Polski mogą wyrazić zgodę za pośrednictwem polskiego konsula.
Rodzic wyraża zgodę na zmianę nazwiska dziecka osobiście przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcą lub w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Osoby zamieszkałe poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej mogą wyrazić zgodę za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska
Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska składa się do wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego. Osoby zamieszkałe poza granicami Polski mogą taki wniosek złożyć za pośrednictwem polskiego konsula (wskazując kierownika urzędu stanu cywilnego, któremu wniosek ma zostać przekazany). Zmiana imienia lub nazwiska małoletniego dziecka następuje na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka.
Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska zawiera:
- dane osoby, której zmiana dotyczy: a) imię (imiona) i nazwisko oraz nazwisko rodowe, b) wskazanie kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt urodzenia oraz akt małżeństwa, jeżeli zmiana imienia lub nazwiska będzie dotyczyła tego aktu, c) numer PESEL, jeżeli został nadany;
- imię lub nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana;
- wskazanie miejsca sporządzenia aktu urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana imienia lub nazwiska będzie dotyczyła tych aktów;
- adres do korespondencji wnioskodawcy;
- uzasadnienie;
- oświadczenie wnioskodawcy, że w tej samej sprawie nie złożył wcześniej wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub nie została wydana już decyzja odmowna.
Jeżeli wnioskodawca i jego małoletnie dzieci nie posiadają aktów stanu cywilnego sporządzonych w Polsce, wraz z wnioskiem o zmianę imienia lub nazwiska wnioskodawca składa wniosek o transkrypcję zagranicznych dokumentów stanu cywilnego.
Decyzję o zmianie imienia lub nazwiska bądź decyzję o odmowie zmiany imienia lub nazwiska wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego, do którego został złożony wniosek, albo jego zastępca. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. 2008 nr 220 poz. 1414 z późn. zm.)