Urzędnik nie rozstrzygnie w taki sam sposób sprawy po jej uchyleniu przez instancję odwoławczą. Przepisy ograniczą możliwość przekazania sprawy administracyjnej do ponownego rozpatrzenia. Wytyczne instancji odwoławczej będą wiążące przy powtórnym rozstrzyganiu sprawy.
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowało projekt gruntownej nowelizacji kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm.). Nowe przepisy wprowadzają możliwość zaskarżania przez stronę urzędniczej przewlekłości oraz usprawnią rozpoznawanie sprawy między instancjami.
- Uproszczenie i usprawnienie postępowania administracyjnego powinno przyczynić się do skrócenia czasu oczekiwania na załatwienie sprawy administracyjnej, co pozwoli obywatelowi na uzyskanie pewności obrotu prawnego - tłumaczy Grzegorz Schetyna, wicepremier, minister spraw wewnętrznych i administracji. Z kolei podmioty publiczne, stosujące prawo, dzięki nowelizacji uzyskają rozwiązania eliminujące dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne oraz luki prawne, jak również mechanizmy, które się nie sprawdziły.
Zdaniem Bartosza Frączyka, radcy prawnego i partnera w Kancelarii Frączyk & Frączyk w Krakowie, proponowane zmiany wpłyną korzystnie na zmobilizowanie urzędników do bardziej wydajnej pracy. - Jeśli dodatkowo udałoby się wzmocnić regulacje dotyczące osobistej odpowiedzialności pracownika, za spowodowanie niczym nie uzasadnionej przewlekłości, niewątpliwie przyczyni się to do przyspieszenia rozpoznawania spraw - ocenia Bartosz Frączyk.
Bez długotrwałych postępowań
- Przez prawie dziesięć lat prowadziłam kawiarnię. Znajdowała się ona w pomieszczeniu wynajmowanym od Miejskiego Centrum Kultury. W 2007 roku przedłużyłam umowę najmu. Zainwestowałam pieniądze. Niestety na początku 2008 roku Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wydała negatywne postanowienie w sprawie koncesji na alkohol. Odwołałam się do samorządowego kolegium odwoławczego (SKO), które uchyliło decyzję komisji i przekazało sprawę do ponownego rozpoznania. Niestety, po upływie kilkunastu miesięcy nic się nie zmieniło. Komisja wciąż wydaje negatywne decyzje, a SKO za każdym razem przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania. Lokal przynosi straty. Nie mogę nawet odwołać się do sądu, bo decyzja nie jest prawomocna - pisze pani Małgorzata, nasza czytelniczka.
Po zmianie przepisów procedury administracyjnej takie postępowanie organów nie będzie już możliwe. Nowe przepisy modyfikują uprawnienia i obowiązki organu odwoławczego. Ograniczą one nadużywany obecnie instrument uchylenia decyzji organu I instancji i przekazania mu sprawy do ponownego rozpatrzenia z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego (art. 138 par. 2 k.p.a.). Zdaniem Bartosza Frączyka konieczne jest ograniczenie uznaniowości organów administracji, działających jako organy II instancji przy wydawaniu decyzji kasacyjnych.
- Nadużywanie przez organy art. 138 par. 2 k.p.a. ma niezwykle istotne znaczenie dla strony, z uwagi na to, iż zakaz orzekania na niekorzyść skarżącego nie ma zastosowania przy ponownym rozpoznawaniu sprawy przez organ pierwszej instancji - tłumaczy Bartosz Frączyk. Dodaje, że organ odwoławczy powinien w uzasadnieniu decyzji kasacyjnej nie tylko przekonująco uzasadnić istnienie przesłanek wymienionych w kodeksie postępowania administracyjnego, lecz także wskazać, z jakich przyczyn nie zastosował przepisu umożliwiającego przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego.
Ograniczenie uznaniowości
Nowelizacja wyeliminuje również nagminne przypadki wydawania przez organ I instancji w jednej sprawie takich samych rozstrzygnięć, mimo negatywnej ich oceny przez organ odwoławczy.
- Zmiany zmierzają do związania organu I instancji wytycznymi zawartymi w uzasadnieniu decyzji organu II instancji (analogicznie jak to jest w przypadku wydania orzeczenia przez wojewódzki sąd administracyjny) - wyjaśnia Wioletta Paprocka, rzecznik prasowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Zdaniem Anny Flagi-Martynek, radcy prawnego w kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński Baehr, przede wszystkim trzeba pamiętać, że podstawowym obowiązkiem organów administracji jest ustalenie prawdy materialnej, czyli wyjaśnienie stanu faktycznego oraz załatwienie sprawy, przy uwzględnieniu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.
- W związku z planowaną zmianą należy zwrócić uwagę, aby ograniczenie możliwości wydawania decyzji kasacyjnych i zastąpienie ich decyzjami uchylającymi zaskarżoną decyzję i w tym zakresie rozstrzygającymi sprawę co do istoty, nie doprowadziło w rezultacie do zwiększenia uznaniowości decyzji organów II instancji - przestrzega Anna Flaga-Martynek.
Postępowanie skargowe
Projekt nowelizacji k.p.a. precyzuje także dotychczasowe przepisy dotyczące petycji.
- Zmienione mają być również przepisy dotyczące postępowania skargowego, w taki sposób, żeby skuteczniej wyeliminować tzw. skargi pieniacze (wielokrotnie składane przez tę samą osobę w tej samej sprawie, chociaż nie znalazły potwierdzenia) - podsumowuje Wioletta Paprocka.
Rząd zakłada, że nowe regulacje wejdą w życie w I półroczu 2009 r.
1 miesiąc termin rozpatrzenia sprawy
2 miesiące przy szczególnie skomplikowanych sprawach
OPINIA
Prof. MICHAŁ KULESZA
Uniwersytet Warszawski
Trzeba przyspieszyć postępowanie administracyjne i wyeliminować ping-ponga pomiędzy organami, gdzie piłeczką jest sprawa administracyjna. Jeżeli materiał do podjęcia decyzji administracyjnej jest wystarczający, to organ II instancji, którym są nie tylko samorządowe kolegia odwoławcze, ale i wojewodowie, ministrowie, powinny wydawać decyzję merytoryczną, a nie zrzucać sprawę do I instancji. Inaczej powinny być oczywiście traktowane postępowania związane z decyzjami z zakresu uznania administracyjnego. Pamiętajmy, że organy wyższych instancji nie mogą swoimi decyzjami zastępować stanowiska tych, komu te uznanie przyznaje ustawa.
