Przewlekłość postępowania jest takim stanem sprawy, którego zaistnienie sąd ocenia bez względu na to, czy organ administracji podjął, czy też nie dalsze czynności w sprawie - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
TEZA
Wydanie przez organ decyzji po wniesieniu do sądu skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego nie powoduje, że postępowanie sądowe podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe, w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o tym, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
STAN FAKTYCZNY
Skarżący wniósł do ministra finansów wniosek o stwierdzenie nieważności ostatecznego postanowienia wydanego w postępowaniu egzekucyjnym.
W związku z brakiem reakcji organu złożył do sądu administracyjnego skargę na przewlekłość postępowania ministra.
Wojewódzki sąd administracyjny na podstawie art. 161 par. 1 pkt 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) umorzył postępowanie. Uznał, że jest bezprzedmiotowe, bowiem minister wydał postanowienie, a tym samym zakończył postępowanie zainicjowane wnioskiem skarżącego o stwierdzenie nieważności decyzji.
WSA wskazał, że ponieważ instytucja skargi na przewlekłość postępowania ma na celu ochronę strony poprzez doprowadzenie do wydania rozstrzygnięcia w sprawie, a organ to rozstrzygnięcie wydał, to postępowanie sądowoadministracyjne należało umorzyć.
Skarżący wniósł skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę. Wskazał, że wydanie, w toku postępowania sądowego, po wniesieniu skargi, przez organ administracji publicznej rozstrzygnięcia nie zwalania sądu z obowiązku rozpoznania skargi wniesionej na podstawie art. 3 par. 2 pkt 8 p.p.s.a. w zakresie orzekania w przedmiocie stwierdzenia, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa (art. 149 par. 1 zd. drugie p.p.s.a.) oraz w zakresie wymierzenia organowi grzywny z tego tytułu (art. 149 par. 2 p.p.s.a.).
Zgodnie z art. 149 par. 1 p.p.s.a. o uwzględnieniu skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można mówić nie tylko wówczas, gdy sąd zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu.
Sąd, uwzględniając skargę, jednocześnie stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa, a stosownie do art. 149 par. 2 p.p.s.a. w przypadku uwzględnienia skargi może orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny.
W konsekwencji uwzględnieniem skargi, w rozumieniu art. 149 p.p.s.a., jest również stwierdzenie, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa, oraz wymierzenie organowi grzywny.
NSA, dokonując analizy przepisu w kontekście art. 4171 par. 3 kodeksu cywilnego uznał, że uwzględnienie skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego może polegać na stwierdzeniu, że bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa albo że naruszenie prawa nie było rażące, mimo że są podstawy do umorzenia postępowania sądowego w zakresie dotyczącym zobowiązania organu do wydania aktu, z uwagi na to, że akt taki został wydany przez organ po wniesieniu skargi do sądu.
NSA przyjął, iż wydanie przez organ decyzji po wniesieniu do sądu skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego nie powoduje, stosownie do art. 149 par. 1 p.p.s.a., że w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o tym, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa, postępowanie sądowe stało się bezprzedmiotowe i podlega umorzeniu na podstawie art. 161 par. 1 pkt 3 p.p.s.a.
NSA zwrócił uwagę, że przewlekłość postępowania jest stanem sprawy, którego zaistnienie sąd ocenia bez względu na to, czy organ podjął, czy też nie dalsze czynności w sprawie.
Podjęcie przez organ czynności procesowych powoduje, że ustaje stan ewentualnej bezczynności organu, co uzasadnia umorzenie postępowania w zakresie skargi na bezczynność organu, ale nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania sądowego dotyczącego skargi strony na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 kwietnia 2014 r., sygn. akt II GSK 872/14.
Ważne orzeczenie
Przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ zaistnieje wówczas, gdy będzie mu można skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, by zakończyło się ono w rozsądnym terminie, względnie zarzut prowadzenia czynności (w tym dowodowych) pozbawionych dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 26 marca 2014 r., sygn. akt II SAB/Go 20/14).
KOMENTARZ EKSPERTA
Wystarczy zapowiedź skargi
W zakresie rozpoznawania skargi na bezczynność lub przewlekłość postępowania administracyjnego sąd zobowiązany jest uwzględnić przebieg samego postępowania. Bez znaczenia pozostaje fakt, na jakim etapie skarga została wniesiona. Środek ten ma na celu właśnie zmobilizowanie czy też wymuszenie na organach administracji publicznej efektywnego działania, a w efekcie uzyskanie określonego rozstrzygnięcia. W praktyce okazuje się, że już sama zapowiedź lub złożenie skargi wywołuje pożądany przez strony postępowania efekt w postaci przyspieszenia rozpoznania sprawy, a czasami nawet wydania decyzji. Prawidłowe rozpoznanie skarg wymaga rozstrzygnięcia, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W każdym przypadku niezbędna jest również analiza zasadności wymierzenia organowi grzywny za przewlekłe działanie. Rozstrzygnięcie to powinno zostać wydane pomimo tego, że są podstawy do umorzenia postępowania sądowego w zakresie dotyczącym zobowiązania organu do wydania aktu, z uwagi na to, że akt taki został wydany przez organ po wniesieniu skargi do sądu.