W jaki sposób można wyegzekwować zobowiązanie do opróżnienia lokalu zawarte w ugodzie sądowej? Jak w takich przypadkach będzie wyglądała procedura eksmisyjna? Kiedy gmina musi dostarczyć pomieszczenie tymczasowe?
Ugoda sądowa obok wyroku jest jednym ze sposobów zakończenia trwającego postępowania sądowego i jest z nim zrównana. Skutkiem zawarcia ugody przed sądem jest wydanie przez sąd postanowienia umarzającego postępowanie, po którego uprawomocnieniu strony mogą żądać nadania ugodzie klauzuli wykonalności oraz wszczynać na tej podstawie postępowanie egzekucyjne. Zasadniczą kwestią w przypadku gdy ugoda zawiera zobowiązanie się do opróżnienia lokalu mieszkalnego w konkretnym terminie jest treść samej ugody, tj. czy egzekucja obowiązków z niej wynikających jest możliwa (nadaje się do egzekucji).
Należy zauważyć, że sprawy o opróżnienie lokalu oraz o wydanie nieruchomości podlegają regulacji zawartej w art. 1046 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r – Kodeks postępowania cywilnego oraz przepisom rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 stycznia 2005 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach o opróżnienie lokalu lub pomieszczenia albo o wydanie nieruchomości oraz szczegółowych warunków, jakim powinno odpowiadać tymczasowe pomieszczenie (Dz.U. Nr 17, poz. 155).
Zgodnie z regulacjami zawartymi w powołanych aktach prawnych przed przystąpieniem do egzekucji komornik wezwie dłużnika (w tym przypadku byłego małżonka) do dobrowolnego opuszczenia lokalu w zakreślonym terminie pod rygorem przeprowadzenia egzekucji, przy czym termin ten zakreśla się „stosownie do okoliczności”. Jak się wydaje, określając termin do dobrowolnego opuszczenia lokalu mieszkalnego, komornik powinien wziąć pod uwagę sytuację rodzinną dłużnika, ogólną sytuację majątkową dłużnika, wielkość zajmowanego lokalu oraz przyczynę eksmisji. Zgodnie natomiast z art. 1046 par. 4 k.p.c. nie można dokonywać tzw. eksmisji na bruk, a więc eksmisji dłużnika bez zapewnienia pomieszczenia tymczasowego. W sytuacji więc gdy z tytułu wykonawczego, na podstawie którego komornik prowadzi egzekucję, nie wynika prawo do lokalu socjalnego lub zamiennego, przed dokonaniem wezwania do dobrowolnego opuszczenia pomieszczenia komornik wysłuchuje dłużnika w celu ustalenia, czy dłużnikowi przysługuje tytuł prawny do innego lokalu lub pomieszczenia.
Jeżeli dłużnikowi takie prawo nie przysługuje ani nie znalazł on tymczasowego pomieszczenia, komornik powinien niezwłocznie wystąpić do gminy właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu o wskazanie tymczasowego pomieszczenia. Obowiązku wystąpienia do gminy komornik nie ma jedynie w przypadku, gdy sam wierzyciel wskazał tymczasowe pomieszczenie. W wezwaniu do dobrowolnego wykonania obowiązku wynikającego z tytułu wykonawczego komornik oznacza tymczasowe pomieszczenie wskazane przez gminę lub wierzyciela, do którego może nastąpić przekwaterowanie. Tymczasowe pomieszczenie, do którego może nastąpić przekwaterowanie dłużnika, musi spełniać określone przez prawo wymagania, w szczególności powinno nadawać się do zamieszkania. Ponadto winno zapewniać co najmniej 5 mkw. powierzchni mieszkalnej na jedną osobę oraz znajdować się w tej samej miejscowości lub pobliskiej, jeżeli zamieszkanie w tej miejscowości nie pogorszy nadmiernie warunków życia dłużnika, przy czym od tych ostatnich wymagań można odstąpić, o ile wyrazi na to zgodę dłużnik. W razie znalezienia nadającego się pomieszczenia, do którego może nastąpić przekwaterowanie, dłużnik eksmitowany jest wraz z należącymi do niego ruchomościami. W razie nieobecności dłużnika w trakcie egzekucji, ruchomości mogą zostać pozostawione dorosłemu domownikowi albo ustanowionemu dozorcy, a w razie ich nieodebrania w terminie wyznaczonym, nie krótszym niż 30 dni, sąd na wniosek dozorcy i po wysłuchaniu dłużnika nakaże ich sprzedaż lub inny sposób rozporządzenia rzeczami, nie wyłączając ich zniszczenia.