Właściciel nieruchomości może ją podarować dowolnym osobom. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Darczyńca może odwołać darowiznę wówczas, gdy obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Aby podarować nieruchomość, właściciel powinien złożyć u notariusza oświadczenie w formie aktu notarialnego. Natomiast obdarowany musi złożyć oświadczenie o tym, że darowiznę przyjmuje.

Można nie przyjąć

Oświadczenie o przyjęciu jest istotne, ponieważ obdarowany ma prawo nie przyjąć darowizny, szczególnie wówczas, gdy nieruchomość jest zadłużona, mieszkanie obciążone hipoteką albo budynek wymaga dużych nakładów na remont.
Dodatkowa procedura przy darowiźnie obowiązuje również wówczas, gdy ma ją otrzymać dziecko. Jeżeli zachodzą obawy, że podarowana nieruchomość nie przysporzy dziecku majątku, to wówczas oboje rodzice lub opiekunowie muszą zwrócić się do sądu rodzinnego i opiekuńczego o wyrażenie zgody na przyjęcie jej. Orzeczenie sądu rodzinnego i opiekuńczego ma zabezpieczyć interes dziecka, a przy okazji chronić interesy wierzycieli, których zabezpiecza hipoteka ustanowiona na podarowanej nieruchomości.

Majątek małżonków

Gdy nieruchomość należy do majątku osobistego jednego z małżonków, to wówczas może ją podarować bez zgody męża albo żony. Takie prawo ma bez względu na to, w jakim ustroju pozostaje z małżonkiem – we wspólności lub w rozdzielności majątkowej – bo została sporządzona intercyza i każdy dorabia się wyłącznie majątku osobistego.
Inna sytuacja jest wówczas, gdy nieruchomość wchodzi w skład majątku objętego wspólnością majątkową, ponieważ małżonkowie mogą nim rozporządzać tylko wspólnie. Darowizna nieruchomości przekracza zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym i dlatego ważność umowy zawartej przez męża (żonę) zależy od potwierdzenia jej przez drugiego małżonka. Obdarowany ma prawo domagać się od niego takiego potwierdzenia.
Natomiast darczyńca, który darował nieruchomość objętą wspólnością majątkową bez zgody współmałżonka, nie może skutecznie domagać się ustalenia nieważności umowy, powołując się na ten brak.
Okres, w którym powinno nastąpić potwierdzenie darowizny nieruchomości, nie przedawnia się i trwa do chwili, w której współmałżonek złoży oświadczenie o odmowie potwierdzenia darowizny bądź do jego śmierci. W czasie trwania wspólności małżonek nie może darować swojego udziału w majątku (np. w nieruchomości), który przypadłby mu w razie ustania ustawowej wspólności majątkowej.
Inny przypadek: małżonkowie rozwiedli się, więc ustała wspólność majątkowa, ale nie został jeszcze podzielony ich wspólny majątek, a jeden z nich bez zgody drugiego chce podarować nieruchomość wchodzącą w skład wspólnego majątku. Rozporządzenie nieruchomością w takim razie jest bezskuteczne, gdy narusza uprawnienia drugiego małżonka.

Darowiznę można odwołać

W wyjątkowych przypadkach darowiznę nieruchomości można odwołać z powodu rażącej niewdzięczności, której dopuścił się w stosunku do darczyńcy obdarowany, już po sporządzeniu umowy i wykonaniu darowizny.
Zdarza się, że nieruchomość miała kilku współwłaścicieli, którzy dokonali darowizny w jednej umowie. Gdy obdarowany był niewdzięczny tylko w stosunku do jednego z nich, to wówczas pozostali z tego powodu nie mogą odwołać darowizny. Może to zrobić tylko jeden darczyńca, a odwołanie będzie dotyczyło jedynie tej części, którą on rozporządził.
Małżonek, który podarował nieruchomość wchodzącą w skład swojego majątku osobistego, może odwołać darowiznę bez zgody drugiego. Natomiast co do możliwości skutecznego odwołania darowizny dokonanej wspólnie przez małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej tylko przez męża (żonę) istnieją różne poglądy wyrażone przez prawników oraz przejawiające się w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Nie wszyscy podzielają pogląd, że w razie rażącej niewdzięczności obdarowanego w stosunku do jednego z darczyńców może on skutecznie odwołać darowiznę bez zgody drugiego, nawet wówczas, gdy darczyńcy pozostają we wspólności ustawowej.
Sprawa skutecznego odwołania darowizny nieruchomości komplikuje się również wówczas, gdy została dokonana na rzecz obojga małżonków. Chodzi o taki przypadek, gdy z woli darczyńcy nieruchomość weszła do majątku wspólnego małżonków, a rażącej niewdzięczności dopuścił się tylko jeden z nich. Nie ma wówczas możliwości odwołania darowizny w stosunku do obojga małżonków. Sąd Najwyższy rozstrzygnął wątpliwości, czy w takiej sytuacji możliwe jest odwołanie darowizny w stosunku do małżonka, który dopuścił się rażącej niewdzięczności. W uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z 28 września 1979 r. (sygn. akt III CZP 15/79, opublikowanej w OSNCP nr 4 z 1980 r., poz. 63) sąd uznał, że wówczas gdy przedmiot darowizny wszedł do majątku objętego wspólnością ustawową, darowiznę można odwołać z powodu rażącej niewdzięczności również w stosunku do jednego małżonka, nawet jeżeli nie brał on udziału w zawarciu umowy darowizny.
Inna sytuacja ma miejsce wówczas, gdy małżonkowie nabyli nieruchomość w drodze darowizny w częściach ułamkowych. Wtedy z powodu rażącej niewdzięczności można odwołać darowiznę w stosunku do każdego z nich.

Tylko w ciągu roku

Darowiznę można odwołać tylko w ciągu roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. W tym celu należy złożyć obdarowanemu oświadczenie na piśmie i stwierdzić w nim w sposób jednoznaczny, że odwołuje się darowiznę, a także stwierdzić, dlaczego.
Odwołanie staje się skuteczne z chwilą, gdy dojdzie do obdarowanego w taki sposób, że może zapoznać się z jego treścią. Jeśli nie dojdzie do dobrowolnego oddania nieruchomości, o tym, czy doszło do rażącej niewdzięczności, zdecyduje sąd.
Na czym polega rażąca niewdzięczność
Rażąca niewdzięczność obdarowanego w stosunku do darczyńcy może polegać na przykład na:
● popełnieniu przestępstwa przeciwko zdrowiu, życiu, czci lub mieniu darczyńcy
● odmowie udzielenia pomocy w chorobie, mimo że obdarowany miał taką możliwość
● znęcaniu się obdarowanego nad osobą bliską darczyńcy (np. jego dzieckiem).
Ważne!
Darowizny całej nieruchomości może dokonać jej właściciel albo wszyscy współwłaściciele. Natomiast jeden współwłaściciel daruje jedynie swój udział w nieruchomości