Za organizację i sprawowanie nadzoru nad procedurami wyborczymi odpowiadają Państwowa Komisja Wyborcza i komisarze wyborczy. Zadaniem komisji terytorialnych i obwodowych jest przeprowadzenie głosowania
Do 8 listopada gminne komisje wyborcze muszą powołać swoje obwodowe odpowiedniki. W ich skład mogą wchodzić tylko wyborcy stale zamieszkali na obszarze działania danej rady. Komisja liczy od siedmiu do dziewięciu osób. W jej skład z urzędu, jako członek, wchodzi osoba wskazana przez wójta. Wybierana jest ona spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych. Od daty wyboru obwodowej komisji jej członkowie mają pięć dni na zebranie się na pierwszym posiedzeniu. Wówczas muszą wybrać przewodniczącego i oddzielnie jego zastępcę (w głosowaniu jawnym, chyba że komisja postanowi inaczej). Do czasu wyboru przewodniczącego pierwszemu posiedzeniu przewodniczy najstarszy wiekiem członek komisji. W razie równej liczby głosów przy wyłanianiu przewodniczącego ponawia się głosowanie. Także na pierwszym posiedzeniu komisja obwodowa zapoznaje się z wytycznymi i innymi uchwałami oraz wyjaśnieniami Państwowej Komisji Wyborczej dotyczącymi przeprowadzenia głosowania i ustalenia jego wyników. Na tej podstawie sporządza plan pracy.
Modelowo w skład komisji powinno wchodzić po jednym przedstawicielu każdego komitetu wyborczego. Sytuacje takie występują jednak sporadycznie. W praktyce do komisji wyborczych zgłaszanych jest więcej osób, niż może liczyć jej skład. W takim przypadku komisja powoływana jest w największym dopuszczalnym składzie, w trybie publicznego losowania. Informację o miejscu, dacie i godzinie losowania gminna komisja wyborcza podaje do publicznej wiadomości co najmniej na dwa dni przed losowaniem, wywieszając w swojej siedzibie, w miejscu ogólnodostępnym, stosowne zawiadomienie. Przy losowaniu składu musi być obecnych co najmniej trzech członków gminnej (miejskiej) komisji wyborczej, w tym jej przewodniczący lub zastępca. Losowania kandydatów przeprowadzane jest odrębnie do każdej komisji. Z jego przebiegu sporządza się protokół zawierający datę i godzinę losowania, imiona i nazwiska osób przeprowadzających losowanie oraz odrębnie dla każdej komisji nazwę i siedzibę komisji, liczbę kandydatów, spośród których przeprowadzono losowanie, a także imiona i nazwiska kandydatów wylosowanych do składu komisji.

Zadania i obowiązki

Już pierwszego dnia pracy komisja ustala swoje zadania do dnia wyborów. Obejmują one m.in. udział członków komisji w szkoleniach, przygotowanie lokalu wyborczego, odbiór i zabezpieczenie kart do głosowania, formularzy wyborczych, spisu wyborców, pieczęci komisji, urzędowych obwieszczeń i innych materiałów. W zakresie tych zadań komisja współdziała z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta). Współpraca z szefem gminy jest także niezbędna w zakresie przekazania protokołów głosowania do właściwej terytorialnej komisji wyborczej oraz zapewnienia środków łączności i transportu oraz innej niezbędnej pomocy. Komisja podejmuje rozstrzygnięcia w obecności co najmniej połowy swojego składu, w tym przewodniczącego komisji lub jego zastępcy. Głosowania są jawne, zaś same decyzje zapadają większością głosów, z rozstrzygającym głosem przewodniczącego w razie równej ich liczby. Członkowie obwodowych komisji mają również bezpośredni kontakt z wyborcami w dniu głosowania. Do ich zadań należy przeprowadzenie głosowania w obwodzie, czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania; ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości.
Pracami komisji kieruje, zwołuje jej posiedzenia i im przewodniczy przewodniczący komisji. W razie nieobecności przewodniczącego jego obowiązki pełni zastępca przewodniczącego. Do obowiązków członków komisji należy uczestniczenie w posiedzeniach i innych pracach komisji. W razie braku możliwości wzięcia udziału w pracach komisji jej członek jest obowiązany powiadomić o tym fakcie, w miarę możliwości jeszcze przed posiedzeniem, przewodniczącego lub jego zastępcę.

Nadzór i kontrola

Z kolei terytorialne komisje wyborcze odpowiadają za właściwe przeprowadzenie wyborów. Do ich głównych obowiązków należy rejestrowanie kandydatów na radnych i zarządzanie druku obwieszczeń wyborczych oraz ich upublicznienie. Zajmują się one również rozpatrywaniem skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych oraz ustaleniem wyników głosowania i wyników wyborów do organu stanowiącego gminy, powiatu lub województwa.
Pracami komisji kieruje jej przewodniczący. W razie nieobecności przewodniczącego jego obowiązki pełni zastępca. Równocześnie przewodniczący komisji odpowiada za utrzymanie porządku i spokoju, czuwa nad przestrzeganiem tajności głosowania, przestrzeganiem zakazu prowadzenia w jakiejkolwiek formie kampanii wyborczej i przestrzeganiem właściwego toku czynności podczas głosowania. W przypadku naruszenia spokoju i porządku przewodniczący ma prawo zażądać opuszczenia lokalu przez osoby zakłócające porządek i spokój oraz prowadzące agitację wyborczą, a w razie potrzeby zwrócić się do komendanta właściwej jednostki policji o zapewnienie koniecznej pomocy i udzielenie niezbędnego wsparcia.
Kompetencje komisji
Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy:
● przeprowadzenie głosowania w obwodzie,
● czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania,
● ustalenie wyników głosowania w obwodzie i podanie ich do publicznej wiadomości,
● przesłanie wyników głosowania do właściwej terytorialnej komisji wyborczej.
Do zadań terytorialnej komisji wyborczej należy:
● zarządzanie druku kart do głosowania i ich dostarczania obwodowym komisjom wyborczym,
● rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych,
● ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów do rady i ogłoszenie,
● przesłanie wyników głosowania i wyników wyborów komisarzowi wyborczemu.
Podstawa prawna
Ustawa z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. z 2003 r. nr 159, poz. 1547 z późn. zm.).
Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 4 września 2006 r. w sprawie regulaminów terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych powołanych do przeprowadzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Monitor Polski nr 61, poz. 642).