Jakie obowiązki ma komitet wyborczy w ramach kampanii wyborczej do samorządu terytorialnego? Za co odpowiada pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego? Ilu kandydatów może poprzeć swoim podpisem wyborca?
Prawo do prowadzenia kampanii wyborczej na rzecz kandydatów przysługuje, na zasadzie wyłączności, komitetowi wyborczemu. Oznacza to, że w okresie kampanii wyborczej wszelkie czynności związane z pozyskiwaniem środków finansowych, dokonywaniem wydatków na organizowanie spotkań przedwyborczych i promocją poszczególnych kandydatów w formie plakatów, ulotek itd. mogą być prowadzone tylko przez komitety wyborcze. Nie mogą takich działań prowadzić sami kandydaci, a także partie polityczne, stowarzyszenia i inne organizacje, których członkiem jest dany kandydat lub jest przez te podmioty popierany. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego jest odpowiedzialny za prowadzenie gospodarki finansowej komitetu, a w szczególności za ewidencjonowanie wpływów i wydatków oraz sporządzenie sprawozdania finansowego i przedłożenie go w terminie właściwemu organowi wyborczemu. Pełnomocnik finansowy może upoważnić inne osoby do podejmowania określonych czynności związanych z dokonywaniem wydatków komitetu wyborczego w jego strukturach terenowych. Nie zwalnia to jednak pełnomocnika z odpowiedzialności za całokształt gospodarki finansowej komitetu. Pełnomocnik finansowy ponosi odpowiedzialność karną za zawinione naruszenie zakazów i ograniczeń w pozyskiwaniu i wydatkowaniu środków. Dodatkowo na podstawie art. 70 ust. 1 Ordynacji wyborczej komitety wyborcze zobowiązane są do umieszczenia na wszystkich materiałach wyborczych, w tym również na plakatach, wyraźnych oznaczeń, od kogo pochodzą. Materiały zawierające takie oznaczenie podlegają ochronie prawnej i są dowodami poniesionych kosztów.
Wyborca może popierać listy kandydatów tylko w tych wyborach, w których sam jest uprawniony do głosowania. Musi więc mieszkać na obszarze gminy, żeby popierać kandydatów na radnych do tej gminy i na terenie powiatu, by udzielać poparcia kandydatom do rady powiatu. To samo dotyczy województwa i podpisów poparcia pod listami z kandydatami na radnych sejmiku.
Nie ma natomiast żadnych ograniczeń co do liczby popieranych list. Ta sama osoba może więc poprzeć swoim podpisem listy danego komitetu wyborczego, np. w kilku okręgach wyborczych. Może również np. poprzeć listy różnych komitetów w różnych okręgach. Warunkiem jest jedynie to, że raz udzielonego poparcia nie można wycofać.
Wykaz osób popierających listę kandydatów na radnych należy sporządzić według wzoru określonego rozporządzeniem prezesa Rady Ministrów z dnia 30 sierpnia 2002 r. w sprawie wzoru wykazu osób popierających listę kandydatów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. nr 139, poz. 1168). Należy pamiętać, że wykaz osób popierających listę kandydatów nie może być przedstawiony w formie kopii i nie może składać się z części doklejanych. Trzeba również podać właściwe dane wyborcy, który popiera daną listę. Brak danych lub niepełne określenie adresu zamieszkania spowoduje uznanie poparcia za złożone wadliwie.
Wykaz osób popierających listę kandydatów dołącza się do zgłoszenia listy w odpowiednim okręgu wyborczym. Przykładowo każda zgłaszana lista kandydatów powinna być poparta podpisami: co najmniej 25 wyborców – jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej do 20 000 mieszkańców lub co najmniej 150 wyborców – jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej powyżej 20 000 mieszkańców.
Komisja wyborcza, przyjmując zgłoszenie, niezwłocznie bada, czy zgłoszenie jest zgodne z przepisami. Dodatkowo na każdym zgłoszeniu komisja odnotowuje datę i godzinę oraz liczbę porządkową jego wpływu. Jeżeli komisja wyborcza stwierdzi, na podstawie dostępnych urzędowo dokumentów, a w razie potrzeby również wyjaśnień wyborców, że zgłoszenie nie uzyskało wymaganego poparcia wyborców, wówczas odmawia jego przyjęcia, wskazując stwierdzone wady, i zwraca pełnomocnikowi zgłoszenie. W przypadku gdy usunięcie wskazanych wad zgłoszenia nie jest możliwe w terminie ustalonym dla dokonywania zgłoszeń, komisja odmawia rejestracji zgłoszenia i niezwłocznie zawiadamia o tym pełnomocnika.
Andrzej Król, radca prawny