Kto wydaje decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej? Jakie skutki dla stanu prawnego nieruchomości wiążą się z decyzją wywłaszczeniową?
Zygmunt Wielogórski
starosta siedlecki
Konstytucja gwarantuje każdemu ochronę prawa własności. Jednocześnie ustawa zasadnicza dopuszcza sytuacje, w których prawo własności może zostać ograniczone. Wywłaszczenie jest dopuszczalne, jeżeli zostaną spełnione dwa podstawowe warunki: nastąpi ono na cele publiczne oraz zostanie wypłacone słuszne odszkodowanie. Zasady oraz tryb wywłaszczania i wypłaty odszkodowania zostały uregulowane m.in. w ustawie o gospodarce nieruchomościami oraz ustawie o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Zgodnie z tą specustawą starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych oraz wojewoda w stosunku do dróg krajowych i wojewódzkich wydają decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w terminie dziewięćdziesięciu dni od daty otrzymania wniosku o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Wniosek ten powinien być złożony przez właściwego zarządcę drogi po uzyskaniu opinii właściwych miejscowo zarządu województwa, zarządu powiatu oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Niewydanie opinii, w terminie 14 dni od dnia zwrócenia się przez właściwego zarządcę drogi o jej wyrażenie, traktuje się jako brak zastrzeżeń do wniosku. W przypadku gdy właściwy organ nie wyda decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie takiej decyzji, organ wyższego stopnia wymierza temu organowi, w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, karę w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki. Wpływy z kar stanowią dochód budżetu państwa. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej ma kluczowe znaczenie dla całej inwestycji. Z jednej strony zatwierdza projekt podziału nieruchomości i stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej i katastrze nieruchomości, a z drugiej strony określa również termin wydania nieruchomości lub opróżnienia lokali. Termin ten nie może być krótszy niż 120 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Do egzekucji obowiązków wynikających z decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna, nieruchomości stają się z mocy prawa własnością odpowiednio Skarbu Państwa – w stosunku do dróg krajowych – lub odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Utrata praw do nieruchomości następuje zatem z chwilą, kiedy wydana przez wojewodę lub starostę decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej staje się ostateczna. Równocześnie wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych nadają decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygor natychmiastowej wykonalności na wniosek właściwego zarządcy drogi, uzasadniony interesem społecznym lub gospodarczym. Decyzja ta zobowiązuje przede wszystkim do niezwłocznego wydania nieruchomości, opróżnienia lokali i innych pomieszczeń. Równocześnie uprawnia do faktycznego objęcia nieruchomości w posiadanie przez właściwego zarządcę drogi i rozpoczęcia robót budowlanych. Właściciel nieruchomości nie otrzymuje decyzji, jest jedynie informowany, na adres wskazany w katastrze nieruchomości, o jej wydaniu. Szczególny tryb uregulowany w specustawie pomija w procesie wywłaszczenia nieruchomości cały etap rokowań w celu dobrowolnego nabycia nieruchomości. W terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna, wojewoda lub starosta wydają decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości zajęte pod drogi. Wysokość odszkodowania organ ustala według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.
hw
Podstawa prawna
Ustawa z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. z 2008 r. nr 193, poz. 1194 z późn. zm.).