Zgodnie z przepisami prawa upadłościowego i naprawczego podstawowym zadaniem postępowania upadłościowego jest najpełniejsze zaspokojenie roszczeń wierzycieli z majątku niewypłacalnego dłużnika.
Zazwyczaj jednak majątek upadłego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli. Ten stan rzeczy wymusił niejako regulację przewidzianą w art. 342, której głównym celem jest ochrona poszczególnych wierzytelności. Zaspokojenie wierzytelności opiera się na zasadzie uprzywilejowania (pierwszeństwa) i zasadzie proporcjonalności (stosunkowości). Zgodnie z tą pierwszą pewne wierzytelności mają pierwszeństwo zaspokojenia przed pozostałymi (zaspokajanie poszczególnych kategorii) – jeżeli suma, która została przeznaczona do podziału, nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności, należności dalszej kategorii zaspokaja się dopiero po zaspokojeniu w całości należności poprzedzającej kategorii.
Proporcjonalność polega na tym, że wierzytelności są zaspakajane proporcjonalnie do ich rozmiaru – tzn. gdy majątek był niewystarczający na zaspokojenie w całości wszystkich należności tej samej kategorii, należności te zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich. Wyróżnia się pięć kategorii wierzytelności.
Syndyk zaspokaja należności pierwszej kategorii w miarę wpływu do masy upadłości stosownych sum. Jeżeli należności te nie zostaną zaspokojone w ten sposób, zaspokaja się je w drodze podziału funduszów masy upadłości (tzn. na podstawie planu podziału sporządzonego przez syndyka).
Swoiste odrębności występują w przypadku tych wierzytelności, które są zabezpieczone rzeczowo. Należą do nich m. in. wierzytelności zabezpieczone zastawem, zastawem rejestrowym czy też popularną hipoteką. Wierzyciele tych wierzytelności są traktowani bowiem w sposób całkowicie inny niż wierzyciele nieposiadający takiego zabezpieczenia (tzw. prawo odrębności). Nawet ogłoszenie upadłości nie pozbawia ich prawa do zaspokojenia się z przedmiotu zabezpieczającego. Wierzytelności zabezpieczone rzeczowo zaspokaja się w kolejności przysługującego im pierwszeństwa.