Generalnie ujęta zasada wywodząca się z prawa cywilnego i handlowego dopuszcza obrót wszelkiego rodzaju wierzytelnościami. Ograniczenia mogą jednakże wynikać wprost z przepisów ustaw, zastrzeżeń umownych albo samej właściwości zobowiązania.
Wśród ograniczeń ustawowych można wyróżnić bezwzględne zakazy zbywalności wierzytelności oraz ograniczenia, które dopuszczają obrót wierzytelnościami przy spełnieniu określonych przesłanek. Do wierzytelności objętych ustawowym zakazem zbywania można zaliczyć prawo do wynagrodzenia za pracę (ale można upoważnić inną osobę do jego odbioru), jak również lokatorskie prawo do lokalu spółdzielczego, przysługujące członkowi spółdzielni mieszkaniowej, który uzyskał przydział do tego lokalu. Przepisy wprost zakazują także obrotu prawem pierwokupu i prawem odkupu, pomimo że mają one charakter majątkowy, a nadto podlegają dziedziczeniu.
Część wierzytelności może być przedmiotem obrotu jedynie po spełnieniu określonych przesłanek. Do tej grupy należą wierzytelności odszkodowawcze (wynikające z deliktu). W tym wypadku osobą uprawnioną jest poszkodowany, a wierzytelność może zostać zbyta jedynie w przypadku, gdy jest wymagalna i została uznana na piśmie lub ewentualnie została przyznana prawomocnym wyrokiem sądu. Dalsze przypadki ograniczeń w obrocie wierzytelnościami mogą wynikać z uzależnienia od przeniesienia innego prawa, które jest związane z mającą być przedmiotem obrotu wierzytelnością. Przykładowo można tu wskazać wierzytelność zabezpieczoną hipoteką, która może być przeniesiona jedynie wraz z samą hipoteką (wyjątek: hipoteka kaucyjna), czy zastaw rejestrowy mogący być przedmiotem obrotu w przypadku łącznego przeniesienia z wierzytelnością, którą zabezpiecza.
Ograniczenia w obrocie wierzytelnościami wynikają również z właściwości samego zobowiązania, co przede wszystkim odnosi się do obrotu prawami podmiotowymi o charakterze niemajątkowym. Do tych praw podmiotowych należą w szczególności prawa wyłączone w ogóle z obrotu prawego, a służące ochronie osoby i jej majątku, a także interesów osobistych.
not. kt