Od 12 marca 2010 r. obowiązuje nowelizacja ustawy o odpadach. Nałożyła ona nowe obowiązki na samorządy związane z gospodarką odpadami. Dotyczą one wydawania decyzji administracyjnych oraz procedur zamykania składowisk odpadów komunalnych. Zgodnie z tymi przepisami zamknięcie składowiska może nastąpić nie tylko wtedy, gdy nie spełnia ono wymagań ekologicznych, ale także wtedy, gdy od roku nie przyjmuje ono odpadów lub jest przepełnione.
Zamknięcie składowiska
Zamknięcie składowisk odpadów komunalnych lub ich wydzielonych części, będzie uzależnione przede wszystkim od zgody właściwego organu. W konsekwencji przedmiotowe rozstrzygnięcie podejmowane będzie na wniosek zarządzającego składowiskiem odpadów, w drodze decyzji wydanej przez:
1) regionalnego dyrektora ochrony środowiska – dla przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych;
2) marszałka województwa – dla przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako mogąca znacząco oddziaływać na środowisko (art. 378 ust. 2a ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska);
3) starosty – dla pozostałych przedsięwzięć.
Przed wydaniem zgody niezbędna będzie kontrola składowiska odpadów. Przeprowadzi ją wojewódzki inspektor ochrony środowiska z udziałem przedstawiciela właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska, marszałka województwa lub starosty. Wyjątkowo kontrola nie będzie konieczna, jeżeli potrzeba zamknięcia składowiska odpadów wyniknie z zarządzenia pokontrolnego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
Z kolei wniosek o zamknięcie składowiska odpadów powinien zawierać określenie technicznego sposobu jego zamknięcia lub jego wydzielonej części, datę zaprzestania przyjmowania odpadów oraz harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów. Należy pamiętać, że data zaprzestania przyjmowania odpadów na składowisku nie może być późniejsza niż trzy miesiące od dnia doręczenia decyzji o zgodzie na zamknięcie składowiska odpadów.
Przejęcie decyzji
Nowelizacja umożliwiła również podmiotom zainteresowany przejęciem wszystkich warunków wynikających z decyzji o zgodzie na zamknięcie składowiska odpadów złożenie wniosku o przeniesienie na niego praw i obowiązków wynikających z tej decyzji. Będzie to możliwe tylko wtedy, gdy wnioskujący podmiot daje rękojmię prawidłowego wykonania tych obowiązków. W szczególności przez wykazanie posiadania odpowiednich kwalifikacji oraz środków technicznych i organizacyjnych gwarantujących wykonanie technicznego zamknięcia składowiska odpadów. Dodatkowo zainteresowany podmiot będzie musiał wykazać, że wykona zgodnie z harmonogramem działania związane z rekultywacją składowiska odpadów oraz sprawowaniem nadzoru, w tym monitoringu, nad tym składowiskiem, zgodnego z wydaną decyzją. Samo przeniesienie lub odmowa przeniesienia praw i obowiązków nastąpi w drodze decyzji. W decyzji tej zostanie również określony obowiązek ustanowienia zabezpieczenia roszczeń. Do ustanowienia zabezpieczenia roszczeń, zwrotu ustanowionego zabezpieczenia oraz orzeczenia o przeznaczeniu zabezpieczenia na usunięcie negatywnych skutków w środowisku zastosowanie znajdą odpowiednio art. 187 ust. 2–4 oraz art. 198 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z tymi przepisami zabezpieczenie może mieć formę depozytu, gwarancji bankowej lub polisy ubezpieczeniowej. Wyliczenie to ma charakter zamknięty, a ustanawiając zabezpieczenie organ powinien wybrać jedną formę. Nie może jednak wskazywać instytucji, z którą zobowiązany powinien zawrzeć odpowiednią umowę, chyba że chodzi o zabezpieczenie w formie depozytu, które wpłacane jest na odrębny rachunek bankowy wskazany przez organ wydający decyzję. Jednocześnie po wykonaniu obowiązków określonych w decyzji o zgodzie na zamknięcie składowiska, zarządzający składowiskiem może złożyć wniosek o zwrot ustanowionego zabezpieczenia roszczeń.
Decyzja z urzędu
Do zamknięcia składowisk odpadów komunalnych upoważnieni zostali również regionalny dyrektor ochrony środowiska (w przypadku terenów zamkniętych), lub marszałek województwa (w przypadku pozostałych przedsięwzięć). W tym celu ustanowiona została specjalna procedura. W przypadku, gdy:
● składowisko odpadów lub jego wydzielona część nie spełniają wymogów technicznych lub formalnych określonych przepisami prawa lub
● w wyniku przeprowadzonej kontroli wojewódzki inspektor ochrony środowiska stwierdzi, że na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na którym składowane są odpady komunalne, co najmniej od roku nie są przyjmowane odpady, lub
● określona w decyzjach administracyjnych pojemność składowiska odpadów została zapełniona
– a zarządzający składowiskiem nie wystąpił z wnioskiem o zgodę na zamknięcie składowiska odpadów lub jego wydzielonej części – właściwy organ ze względu na lokalizację składowiska wykonuje ekspertyzę. Określi ona w szczególności techniczny sposób zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonej części, harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów i sposób sprawowania nadzoru nad zrekultywowanym składowiskiem, w tym monitoringu, oraz warunki wykonania tego obowiązku. Koszty ekspertyzy będą przerzucane na zarządzającego składowiskiem, np. gminy, czy prywatnych przedsiębiorców.
Na podstawie przeprowadzonej ekspertyzy regionalny dyrektor ochrony środowiska lub marszałek województwa wyda decyzję o zamknięciu składowiska odpadów:
1) zarządzającemu składowiskiem odpadów albo
2) władającemu powierzchnią ziemi (np. właścicielowi terenu składowiska), jeżeli zarządzający składowiskiem odpadów nie może zostać zidentyfikowany lub nie można wszcząć wobec niego postępowania egzekucyjnego, lub egzekucja okazała się bezskuteczna,
3) wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, właściwemu ze względu na lokalizację składowiska, jeżeli ani zarządzający składowiskiem odpadów ani władający powierzchnią ziemi nie mogą zostać zidentyfikowani lub nie można wszcząć wobec nich postępowania egzekucyjnego, lub egzekucja okazała się bezskuteczna.
Wspomniane organy będą miały na wydanie decyzji nie więcej niż miesiąca od dnia wykonania ekspertyzy. Dodatkowo na pokrycie kosztów związanych z zamknięciem składowiska odpadów będą mogły zostać przeznaczone środki finansowe z ustanowionego zabezpieczenia roszczeń.
Przepisy przejściowe nowelizacji nakładają również na zarządzających składowiskami odpadów obowiązek dostosowania posiadanych zezwoleń, pozwoleń i decyzji w zakresie gospodarki odpadami, do nowych przepisów w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie ustawy. Jeżeli nie zostaną one dostosowane do nowych wymagań, to po tym terminie utracą swoją moc.
Wysokość kar
Zarządzający składowiskiem odpadów będzie musiał zapłacić:
5 tys. zł – gdy bez wymaganej zgody organu zamknie składowisko lub jego wydzieloną część.
20 tys. zł – gdy pomimo decyzji o zamknięciu składowiska przyjmuje odpady do składowania.
Co powinna zawierać zgoda na zamknięcie składowiska odpadów
Zgoda na zamknięcie składowiska odpadów lub jego wydzielonej części powinna określać:
● techniczny sposób zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonej części;
● datę zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania na składowisku odpadów, która stanowi datę zamknięcia składowiska;
● harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów;
● sposób sprawowania nadzoru nad zrekultywowanym składowiskiem odpadów, w tym monitoringu, oraz warunki wykonania tego obowiązku.
Podstawa prawna
Ustawa z 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 28, poz.145).