Od początku grudnia 300 aplikantów rozpocznie naukę w szkole dla sędziów i prokuratorów. Przygotowanie do zawodu objęte będzie zakazem pracy w kancelariach i urzędach. Aplikant otrzyma stypendium, jego wysokość nie będzie zależała od osiąganych dochodów.
Pierwszy zjazd aplikantów nowej aplikacji ogólnej rozpocznie się 1 grudnia 2009 r. w siedzibie Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (KSSiP) w Krakowie. Przyszli sędziowie i prokuratorzy już od pierwszego dnia szkolenia muszą nastawić się na wytężoną pracę. Po godzinnym ślubowaniu trafią na seminaria z ustroju sądownictwa i prokuratury, a następnie przez pięć dni będą poznawać sposoby wszczynania i prowadzenia śledztw oraz charakterystykę poszczególnych przestępstw.
– Nowa aplikacja ma polegać na przekuwaniu wiedzy wyniesionej ze studiów prawniczych w umiejętności praktyczne. Aplikanci będą uczyć się na konkretnych kazusach. Dowiedzą się, jak podejmować decyzje na poszczególnych etapach postępowania, przygotowywać stosowne dokumenty, zarządzenia, postanowienia, akty oskarżenia – tłumaczy sędzia Beata Barylak-Pietrzkowska, zastępca dyrektora KSSiP ds. dydaktycznych.

Praktyczne umiejętności

Centralne szkolenie na aplikacji państwowej to nowość. Dotychczas aplikanci sądowi i prokuratorscy uczestniczyli w jednym dniu zajęć teoretycznych tygodniowo w siedzibach poszczególnych apelacji. W pozostałe dni tygodnia aplikanci etatowi odbywali praktykę w sądach i prokuraturach, a ich pozaetatowi koledzy mieli obowiązek zdobywania podobnych doświadczeń tylko przez jeden dzień w tygodniu. Nowy system szkolenia wygląda zupełnie inaczej. Nie ma już możliwości odbywania aplikacji pozaetatowej. Roczna aplikacja ogólna będzie obejmowała 20 tygodni zajęć seminaryjnych w Krakowie i 32 tygodnie praktyk w jednostkach terenowych.
W trakcie zjazdów aplikanci będą mieszkać w specjalnie dla nich wybudowanym Domu Aplikanta. Na zakwaterowanie na chwilę obecną może liczyć jednak tylko połowa aplikantów spoza Krakowa zajmujących najwyższe pozycje na liście kwalifikacyjnej (150 osób). Za każdą dobę będą musieli zapłacić aż 50 zł.

Specjalizacja dla najlepszych

Warunkiem ukończenia aplikacji ogólnej i otrzymania dyplomu będzie uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk objętych programem aplikacji. Potem aplikanci będą mogli złożyć wniosek o wpis na aplikację specjalistyczną (sędziowską lub prokuratorską). W pierwszej kolejności na listę będą wciągani kandydaci z najlepszymi wynikami. Jeśli zabraknie miejsc dla zainteresowanych, dyplom będzie uprawniał do wpisu w późniejszym terminie, jednak nie dalej niż trzy lata od ukończenia aplikacji ogólnej.
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami Ministerstwa Sprawiedliwości tylko 10 proc. spośród wszystkich aplikantów po rocznym szkoleniu ogólnym ma kształcić się do zawodu sędziego, a kolejne 30-40 proc. – do zawodu prokuratora. Osoby, które się nie zakwalifikują na aplikację specjalistyczną, będą mogły pracować jako asystent sędziego, prokuratora lub referendarz sądowy.



Czas szkolenia

– Obawiam się, że niewiele osób będzie zainteresowanych pracą w takim charakterze. Nie zapominajmy, że na aplikację ogólną dostało się niewielkie grono szczególnie uzdolnionych absolwentów wydziałów prawa, którzy podjęli naukę z myślą o wykonywaniu zawodu sędziego lub prokuratora – mówi sędzia Stanisław Dąbrowski, prezes Krajowej Rady Sądownictwa.
Aplikacja sędziowska będzie trwała 54 miesiące (w tym po 12 miesięcy stażu na stanowiskach: najpierw asystenta sędziego, a następnie referendarza sądowego). Aplikacja prokuratorska ma trwać 30 miesięcy. Po zdaniu egzaminu kolejna lista klasyfikacyjna zadecyduje o możliwości pracy na stanowisku asesora prokuratorskiego.

Wynagrodzenia aplikantów

Wszyscy, którzy dostaną się na aplikację sądowo-prokuratorską, będą mieli prawo do ubiegania się o stypendium. O możliwości jego otrzymania nie będzie decydowała kwestia zasobności portfela rodziców czy współmałżonka. Zgodnie z ustawą o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, kwoty przyznawane aplikantom aplikacji ogólnej nie będą mogły przekraczać 70 proc. wysokości wynagrodzenia zasadniczego w stawce podstawowej referendarza sądowego. Tymczasem to wynagrodzenie jest równe 75 proc. podstawowej pensji sędziego sądu rejonowego. Na dzień dzisiejszy byłoby to więc prawie 2,6 tys. zł. Po zakwalifikowaniu na listę aplikantów prokuratorskich lub sędziowskich stypendium zostanie automatycznie podniesione i zrównane z pensją zasadniczą referendarza sądowego w stawce podstawowej, czyli około 3,7 tys. zł. W zamian za to będą musieli podjąć pracę w wymiarze sprawiedliwości.
– Jestem zwolennikiem takiego systemu. Dziś zdarzają się przypadki, gdy po dobrze zdanym egzaminie proponowany jest kandydatowi etat, a on rezygnuje, gdyż ma lepsze, bardziej intratne propozycje z prywatnej kancelarii. W ten właśnie sposób pozbywamy się dobrze wyedukowanych prawników, w których zainwestowaliśmy przecież niemałe pieniądze – mówi Waldemar Żurek, sędzia Sądu Okręgowego w Krakowie.
Wraz z wprowadzeniem nowych zasad szkolenia kandydatów na sędziów i prokuratorów aplikanci zostaną objęci zakazem pracy. Wyjątkiem będzie możliwość podjęcia zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym oraz zajęcia o charakterze naukowym, dydaktycznym lub publicystycznym. Atutem nowego systemu szkolenia będzie również to, że każda z kończących ją osób będzie miała gwarancję pracy w wyuczonym zawodzie. Nie będzie to jednak zawsze równoznaczne z możliwością podjęcia zatrudnienia w rodzinnym mieście, gdyż o tym będą decydowały aktualne wakaty i po raz kolejny wyniki w nauce.
Nabór na aplikacje w innych krajach UE
● Austria Organami odpowiedzialnymi za wybór kandydatów na czteroletnią aplikację są czterej prezesi sądów apelacyjnych, a także federalny minister sprawiedliwości.
● Portugalia Na aplikacje przyjmowani są wyłącznie absolwenci prawa uniwersytetów portugalskich, którzy uzyskali dyplom najpóźniej przed dwoma laty. Kandydaci muszą też spełniać ogólne wymagania niezbędne do rozpoczęcia działalności w służbie cywilnej. Proces selekcji kandydatów składa się z serii pisemnych i ustnych testów uzdolnienia.
● Grecja Konkursy wstępne do Państwowej Szkoły Kadr Sądowych są wyznaczane raz do roku rozporządzeniem ministra sprawiedliwości. Aby przystąpić do konkursu, należy mieć ukończone 27 lat, ale nie więcej niż 40 lat, oraz ukończyć studia prawnicze.