Członkowie władz spółki, którzy z zamiarem nadużycia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków wyrządzają jej szkodę, popełniają przestępstwo. Grozi im za to do pięciu lat pozbawienia wolności.
Każdy członek władz spółki musi rzetelnie reprezentować jej interesy. Jeżeli tego nie robi, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej.

Szkoda spółki

Zgodnie z art. 296 par. 1 kodeksu karnego osoba, która zobowiązana jest do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, nadużywa uprawnień lub nie dopełnia obowiązków i wyrządza przez to znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności do lat pięciu. Aby przypisać członkowi władz spółki to przestępstwo, trzeba wykazać, że doprowadził on do wyrządzenia mocodawcy znacznej szkody majątkowej. Jeżeli tej szkody nie będzie, nie będziemy mieli do czynienia z przestępstwem. Kodeks karny jasno stanowi, że znaczna jest szkoda, której wartość w chwili czynu przekracza 200-krotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Obecnie musi być to powyżej 255,2 tys. zł (1276 zł x 200 = 255,2 tys. zł). Jeżeli zatem członek władz spółki wyrządzi szkodę poniżej tej wartości, to nie popełni przestępstwa z art. 296 par. 1 k.k.
Jeżeli zaś członek władz spółki wyrządzi spółce szkodę w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności nie niższej od roku i nie wyższej niż dziesięć lat. Szkodą wielkiej wartości jest szkoda na mieniu, którego wartość w chwili popełnienia czynu przekracza tysiąckrotność najniższego miesięcznego wynagrodzenia – czyli 1 mln 276 tys. zł (1276 zł x 1000 = 1276 tys. zł).

Sprawcy przestępstwa

Podobnie jak przestępstwo działania na szkodę spółki także i przestępstwo nadużycia zaufania w obrocie gospodarczym może być popełnione przez ściśle określone osoby. Mogą być to wyłącznie osoby zobowiązane do zajmowania się sprawami majątkowymi przedsiębiorstwa na podstawie przepisu prawnego, decyzji organu lub umowy.
Oznacza to prowadzenie całości albo części interesów przedsiębiorstwa, z prawem do samodzielnego podejmowania istotnych decyzji dotyczących jego majątku. Do osób odpowiedzialnych należy zaliczyć m.in. członków zarządu, syndyków oraz likwidatorów spółek handlowych. Orzecznictwo zalicza do tej grupy także dyrektorów wyodrębnionych zakładów spółek kapitałowych i ich zastępców, zatrudnionych na umowę o pracę, mimo że nie wchodzą oni w skład statutowych władz spółki.
Poza tymi osobami sprawcami przestępstwa z art. 296 k.k. mogą być pełnomocnicy przedsiębiorcy, za pośrednictwem których występuje on w obrocie i którzy rozporządzają jego majątkiem. Dotyczy to m.in. menedżerów.



Zamiar w działaniu

Skazanie członka władz spółki za przestępstwo nadużycia zaufania w obrocie gospodarczym wymaga udowodnienia mu, iż działał z zamiarem nadużycia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków, ale też chciał spowodować skutek w postaci znacznej szkody majątkowej. Jeżeli możliwe będzie udowodnienie tylko jednego ze znamion tego przestępstwa, to nie będzie można go skazać za popełnienie tego przestępstwa.
Przestępstwo nadużycia zaufania w obrocie gospodarczym może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Jeżeli sprawca działał nieumyślnie, podlega niższej karze – maksymalnie do trzech lat pozbawienia wolności.
Kodeks karny daje członkom władz spółki możliwość naprawienia skutków swoich niewłaściwych działań. Stanowi bowiem, że jeżeli sprawca przestępstwa nadużycia zaufania w obrocie gospodarczym dobrowolnie naprawi w całości wyrządzoną przez siebie szkodę, to nie poniesie kary.
SZKODA MAJĄTKOWA
Pojęcie szkody majątkowej obejmuje efektywny uszczerbek w majątku polegający na zmniejszeniu aktywów, tj. ubytkach lub stratach w substancji majątkowej, albo zwiększeniu pasywów, tj. obciążeniu majątku długami. Szkoda majątkowa obejmuje także udaremnienie przez sprawcę osiągnięcia korzyści w wyniku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków.
Podstawa prawna
● Art. 296 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 z późn. zm.).