Omawiamy dziś dwa akty wykonawcze do ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 372; dalej: ustawa zasiłkowa). Dotyczą one zasad orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich.
Pierwsze z nich rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 10 listopada 2015 r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej
niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz.U. z 2015 r. poz. 2013) wydane na podstawie art. 59a ustawy zasiłkowej.
Rozporządzenie to zastąpiło dwa rozporządzenia, które utraciły moc 1 stycznia 2016 r. w związku z wejściem w życie zmian do ustawy zasiłkowej (na podstawie ustawy z 15 maja 2015 r., Dz.U. poz. 1066 i 1735). Były to:
rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika ZUS (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 229), rozporządzenie ministra zdrowia z 22 lipca 2005 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz.U. nr 145, poz. 1219).
Omawiane rozporządzenie określa sposób i tryb wystawiania zwolnień lekarskich od pracy. Wskazuje ono m.in., kiedy lekarz leczący wystawia zaświadczenie, na jaki okres może je wystawić z terminem wstecznym oraz w przód czy kiedy wystawia się zaświadczenie związane z pobytem w szpitalu. Określa również, kiedy lekarz leczący powinien skierować ubezpieczonego na
świadczenie rehabilitacyjne, ewentualnie rentę z tytułu niezdolności do pracy, albo przerwać zwolnienie w związku ze stwierdzonym odzyskaniem zdolności do pracy.
Istotną sprawą w nim uregulowaną jest też wystawianie zaświadczeń lekarskich związanych z chorobą i opieką w sytuacji jednoczesnego zatrudnienia u dwóch lub więcej pracodawców oraz w przypadku zagubienia zaświadczenia lekarskiego.
Ponadto rozporządzenie reguluje zasady dotyczące sprostowania zaświadczenia lekarskiego, w którym stwierdzono błąd, przy czym dotyczy to zaświadczeń lekarskich wystawianych elektronicznie i w taki sposób przekazywanych płatnikom składek. Sposób sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim wydanym na druku ZUS ZLA pozostaje bez zmian.
Drugi komentowany akt wykonawczy to rozporządzenie z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. z 1999 r. nr 65, poz. 743), które zostało wydane przez ministra pracy i polityki socjalnej na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Określa ono, kto i kiedy jest uprawniony do kontroli wykorzystywania zwolnień od pracy związanych z chorobą i koniecznością osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny. Wskazuje również, na czym polega przedmiot kontroli, tj. sprawdzenie, czy w czasie
zwolnienia od pracy zarobkowej ubezpieczony nie wykonuje pracy zarobkowej albo nie wykorzystuje tego zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem zarówno dla celów zasiłku chorobowego, jak i opiekuńczego. Regulacje rozporządzenia dotyczą także formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich i sposobu postępowania w razie stwierdzenia ewentualnych nieprawidłowości w tym zakresie. Do rozporządzenia załączono wzory upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz protokołu kontroli w razie ustaleń potwierdzających nieprawidłowości.
Warto zwrócić uwagę, że mimo wielu nowelizacji ustawy zasiłkowej
przepisy wykonawcze w zakresie kontroli zwolnień lekarskich obowiązują do chwili obecnej w niezmienionej formie, ponieważ zakres zmian ustawowych nie dotyczył materii uregulowanej rozporządzeniem. Należy jednak dodać, że w związku z nową, elektroniczną formą wydawanych zaświadczeń lekarskich od pracy z powodu choroby i opieki, wprowadzoną od 1 stycznia 2016 r., formalnej kontroli podlegają jedynie zaświadczenia lekarskie wystawiane na druku ZUS ZLA, wydawane nadal, jeszcze do końca 2017 r.
Przy komentowaniu przepisów wskazanych wyżej rozporządzeń skorzystano z wyjaśnień zawartych w komentarzu do ustawy zasiłkowej z kwietnia 2016 r., wydanym przez ZUS, opublikowanym na stronie internetowej organu rentowego.
TYDZIEŃ Z KOMENTARZAMI – baza publikacji
Dotychczas w tygodniku Kadry i Płace komentowaliśmy m.in. ustawy:
z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy z 16 kwiet nia 20 04 r. o czasie pracy kierowców z 13 marca 2006 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Komentowaliśmy też m.in. rozporządzenia:
z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków z 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania
