Subskrybuj nas na Youtube
Za uchylanie się od płacenia alimentów wobec dzieci ustawodawca przewidział szereg sankcji, jakie mogą dotknąć jednego z rodziców.
1. Egzekucja komornicza
Jako pierwszy alimenty próbuje wyegzekwować komornik - tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Jak dokładnie wygląda egzekucja dokonywana przez komornika, dowiesz się tutaj>>
Egzekucję komornik rozpoczyna zazwyczaj od zablokowania wynagrodzenia za pracę. Jeżeli jest to umowa o pracę, komornik może potrącić maksymalnie 60 proc. wielkości wynagrodzenia. Przy umowach cywilnoprawnych komornik może potrącić całą kwotę, chyba że umowa zlecenia czy o dzieło jest jedynym źródłem dochodu dłużnika, została zawarta na dłuższy czas, a wynagrodzenie jest wypłacane w stałych okresach - wtedy obowiązują limity jak w przypadku etatu.
Wyjątkowo, również dokonując egzekucji z renty lub emerytury komornik może potrącić kwotę odpowiadającą 60 proc. najniższego świadczenia.
2. Gmina zabiera prawo jazdy
W przypadku, gdy egzekucja jest bezskuteczna - na przykład, gdy osoba zobowiązana do alimentów nie ma dochodów lub majątku - może otrzymać pomoc od samorządu terytorialnego wypłacaną w ramach Funduszu Alimentacyjnego. Egzekucja jest bezskuteczna wtedy, gdy w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie udało się wyegzekwować pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Jednak świadczenia z FA mają charakter pomocy zwrotnej, a to oznacza, że gmina podejmuje jednocześnie działania mające na celu wyegzekwowanie zobowiązania od dłużnika.
Najpierw przeprowadzany jest z dłużnikiem wywiad alimentacyjny, za pomocą którego ustala się sytuację finansową i życiową dłużnika oraz przyczyny niepłacenia świadczenia - jeżeli należy do nich brak zatrudnienia, dana osoba jest kierowana do urzędu pracy. Gmina odbiera też od dłużnika oświadczenie majątkowe pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
>>Czytaj też: Fundusz alimentacyjny 2016: Sprawdź zmiany w przyznawaniu świadczeń
W sytuacji, gdy dłużnik odmawia przeprowadzenia wywiadu, złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania się w urzędzie pracy lub skorzystania z pomocy urzędu (na przykład bez uzasadnionej przyczyny nie podejmuje pracy zarobkowej lub prac społecznie użytecznych), gmina wszczyna wobec rodzica postępowanie, w wyniku którego może zostać uznany za osobę uchylającą się od zobowiązań alimentacyjnych.
Takiej osobie można między innymi zatrzymać prawo jazdy. Jak orzekł przy tym Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 12 lutego 2014 roku, sygnatura akt K 23/ 10), artykuł ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentacji jest w tym zakresie zgodny z Konstytucją.
Jeżeli decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego.
TK podkreślił jednocześnie, że zatrzymanie dokumentu jest dozwolone tylko wtedy, gdy dłużnik utrudnia egzekucję lub pozostaje bierny, nie jest natomiast dopuszczalne, o ile dłużnik współpracuje z administracją. Zwrot dokumentu jest możliwy dopiero wtedy w momencie, w którym rodzic podda się wywiadowi alimentacyjnemu lub przez ostatnie 6 miesięcy wywiąże się ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50 proc. kwoty bieżąco ustalonych alimentów.
4. Egzekucja skarbowa
Dług niesolidnego rodzica gmina wyegzekwuje także po zakończeniu okresu, w którym dziecko było uprawnione do świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego. Jeżeli dłużnik nadal nie spłacił należności, gmina wstawia tytuł wykonawczy i wtedy to urząd skarbowy rozpoczyna ściąganie zaległości.
Dłużnikowi przysługuje jeszcze wniosek o umorzenie jego należności (łącznie z odsetkami w całości lub części), o odroczenie terminu płatności lub rozłożenie długu na raty, ale tylko od decyzji gminy zależy, czy przychyli się do tej prośby.
4. Wpis na czarną listę dłużników
Kolejnym krokiem, jakie podejmuje gmina wobec dłużnika alimentacyjnego, jest zgłoszenie go do biura informacji gospodarczej (BIG), które wpisze go na listę dłużników. Od lipca 2015 roku dane dłużnika pojawiają się w każdym z czterech biur>> Nie liczy się tutaj chęć współpracy dłużnika z gminą - jeśli alimenty nie wpływają dłużej niż sześć miesięcy, musi on zostać wpisany na listę.
Rodzic zostanie wykreślony wykazu, gdy spłaci całość swoich należności.
5. Dłużnik idzie więzienia
Wreszcie zadłużony rodzic może być ścigany za - przewidziane w Kodeksie karnym - przestępstwo niealimentacji. Jest to środek ostateczny, stosowany gdy rodzic w sposób uporczywy uchyla się od ciążącego na danej osobie z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby, co naraża tę osobę na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Chodzi więc o sytuację, gdy dłużnik, zdolny do ponoszenia alimentów, nie płaci ich uporczywie przez dłuższy okres czasu.
Przestępstwo to jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Ściganie przestępstwa niealimentacji następuje nie tylko na wniosek organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego, ale także samego pokrzywdzonego czy organu pomocy społecznej, może również odbywać się z urzędu.
Podstawa prawna:
Ustawy z 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentacji (Dz.U. z 2012 r. poz. 1228)
Ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tDz.U. z 2005 r. poz. 1954)
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553)