Przepisy zabraniają przedsiębiorcom uczestniczenia w porozumieniach ograniczających konkurencję, np. w kartelach cenowych lub zmowach przetargowych. Czy jednak przedsiębiorca uwikłany w takie zakazane przez prawo działania może uniknąć kary?
Tak, jeśli spełni warunki programu łagodzenia kar (leniency), które są określone w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 50, poz. 331 z późn. zm.).
Program łagodzenia kar został wprowadzony do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w 2004 roku. Od tej pory uczestnik niedozwolonego porozumienia (np. kartelu cenowego lub zmowy przetargowej) może uniknąć lub uzyskać obniżenie kary pieniężnej w zamian za przedstawienie informacji na temat zmowy lub dowodów na jej istnienie. Warunkiem jest również podjęcie współpracy z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Przedsiębiorca, który jako pierwszy zdecyduje się na współpracę, może liczyć na całkowite zwolnienie z kary. Natomiast ci, którzy to zrobią w następnej kolejności – na jej odpowiednie obniżenie.
Mimo to jednak statystyki pokazują, że jak dotychczas program łagodzenia kar nie cieszy się w Polsce dużym zainteresowaniem. Jest to niewątpliwie dowód na to, że polscy przedsiębiorcy nie chcą na siebie donosić.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów planuje zatem rozszerzenie programu i wprowadzenie instytucji leniency plus. Propozycja dotyczy przedsiębiorców, którzy zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami z różnych powodów nie mogą skorzystać ze zwolnienia z kary (gdyż np. nie zgłosili się do programu jako pierwsi albo byli inicjatorami zmowy). Otrzymają jednak dodatkowe korzyści, jeżeli dostarczą informacje o innym, niewykrytym dotychczas porozumieniu.
Ta propozycja Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wzorowana jest na amerykańskim systemie amnesty plus. Stosowany jest on również w Kanadzie, Australii czy Wielkiej Brytanii. Urząd ma nadzieję, że proponowana zmiana zachęci przedsiębiorców do współpracy i przyczyni się do zwiększenia wykrywalności niedozwolonych porozumień w Polsce.