Pozew w postępowaniu grupowym, wniesiony bez zachowania obowiązkowego zastępstwa powoda przez adwokata lub radcę prawnego, podlega zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków.

Tak wynika z jednej z ostatnich uchwał Sądu Najwyższego. W rozpoznawanej sprawie powiatowych rzeczników praw konsumenta jako reprezentant grupy wniósł pozew zbiorowy przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń Axa Życie SA w Warszawie. Przewodniczący wydziału w sądzie okręgowym zwrócił go, wskazując, że w postępowaniu grupowym obowiązuje zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego.

Z takim orzeczeniem nie zgodził się reprezentant grupy i zaskarżył zarządzenie przewodniczącego. Sąd apelacyjny, rozpatrując zażalenie, nabrał wątpliwości i o pomoc poprosił Sąd Najwyższy.

Ważne gwarancje

Zdaniem sędziów Sądu Najwyższego reprezentant grupy prowadzi postępowanie w imieniu własnym, na rzecz wszystkich członków grupy. W tym stanie rzeczy nie powinno budzi wątpliwości, że powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów pełniący rolę reprezentanta grupy jest w postępowaniu grupowym powodem i dotyczą go wszystkie przepisy ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym regulujące sytuację powoda. Zdaniem Sądu Najwyższego odnosi się to również do obowiązkowego zastępstwa przez adwokata bądź radcę prawnego. W ocenie SN członkowie grupy, czyli osoby bezpośrednio zainteresowane wynikiem sprawy, są w tym postępowaniu pozbawione w zasadzie wszystkich uprawnień tradycyjnie przyznawanych stronie procesu.

Przykładowo przystępując do grupy, powierzają swe uprawnienia reprezentantowi i są związane skutkami jego działań. Jednocześnie ustawa nie upoważnia sądu do badania, czy występujący w sprawie reprezentant daje rękojmię należytej reprezentacji interesów grupy, ani do kontroli jego czynności w toku postępowania.

– W tej sytuacji przymus adwokacko-radcowski po stronie powoda staje się podstawową gwarancją ochrony procesowych interesów członków grupy – uzasadniali swoją decyzję sędziowie Sądu Najwyższego. Dodatkowo nie ma też żadnych powodów, aby zwolnić rzecznika praw konsumentów z obowiązkowego zastępstwa prawnego. Wprawdzie rzecznik wykonuje zadania w zakresie ochrony praw konsumentów, to jednak zdaniem SN nie można go uważać za osobę zajmującą się zawodowo wykonywaniem funkcji pełnomocnika strony w postępowaniu sądowym. Tym bardziej że przepisy nie wymagają od niego w sposób bezwzględny posiadania nawet podstawowych kwalifikacji prawniczych.

Bez wezwania

Z uwagi na to, że postępowanie grupowe jest rodzajem postępowania cywilnego, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na konieczność odpowiedniego stosowania kodeksu postępowania cywilnego w sprawach w niej nieuregulowanych.

Takim przepisem jest m.in. art. 130 par. 5 kodeksu. Zgodnie z nim pisma procesowe sporządzone z naruszeniem art. 871 (zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych w postępowaniu przed Sądem Najwyższym) podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków. W praktyce oznacza to, że pozew w postępowaniu grupowym niepodpisany przez adwokata lub radcę prawnego zostanie przez sąd zwrócony bez wzywania do usunięcia braków.

Sygn. akt III CZP 28/11