Gdy została zawarta umowa zamiany dotycząca ułamkowej części spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, pozostałym współuprawnionym z tego tytułu nie przysługuje prawo pierwokupu z ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Małgorzata U. i Bartosz Ś. złożyli wniosek o wpis prawa własności do działu II księgi wieczystej na rzecz Bartosza Ś. Sąd rejonowy odmówił. Ustalił, że wniosek został już zawarty w akcie notarialnym dotyczącym umowy zamiany i darowizny, a dotyczył spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego o powierzchni 40,7 mkw. wchodzącego w zasób jednej ze spółdzielni mieszkaniowych. Wynikało z niego, że Bartosz Ś. oświadczył, iż przysługuje mu 1/2 części innego lokalu o powierzchni 30,7 mkw. w tej samej spółdzielni, druga część przysługuje Katarzynie Ś. Oboje wnioskodawcy oświadczyli też, że dokonują zamiany w ten sposób, że Małgorzata U. przenosi na Bartosza Ś., syna, swój udział w pierwszym lokalu, a Bartosz Ś. przeniesienie to przyjmuje, a w zamian przenosi na matkę swój udział w drugim mieszkaniu, a ona to przyjmuje. Małgorzata U. oświadczyła, że jest zamężna, a nabycia dokonuje z majątku osobistego i umów majątkowych nie zawierała, a także, że przenosi na syna pozostały udział w pierwszym mieszkaniu. Syn, który jest kawalerem, przyjmuje udział.
Oddalając wniosek, sąd uznał, że zgodnie z art. 172 ust. 6 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz. 116), jeżeli przedmiotem zbycia jest ułamkowa część spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, pozostałym współuprawnionym przysługuje prawo pierwokupu. Zgodnie z art. 604 kodeksu cywilnego do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Poza tym uprawnieni ci powinni być zawiadomieni o zbyciu. Interpretując art. 172 ust. 6, sąd doszedł do wniosku, że przez umowę zbycia należy rozumieć nie tylko sprzedaż, ale także zamianę. Ponieważ współuprawnieni nie otrzymali wypisu aktu notarialnego, zamiana udziałów do 1/2 części w obu wspomnianych mieszkaniach jest nieważna.



Wnioskodawcy wnieśli apelację, a sąd II instancji przy jej rozpatrywaniu powziął poważne wątpliwości. Zapytał więc Sąd Najwyższy, czy w przypadku zawarcia umowy zamiany i darowizny, której przedmiotem jest ułamkowa część spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, pozostałym współuprawnionym z tytułu tego prawa przysługuje w świetle art. 172 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych prawo pierwokupu? W uzasadnieniu pytania stwierdził m.in., że w doktrynie panuje pogląd, iż art. 172 ust. 6 budzi wątpliwości, jeżeli chodzi o zakres znaczeniowy pojęcia umowa zbycia ułamkowej części własnościowego prawa. Część autorów uważa, że przez umowę zbycia należy rozumieć jedynie umowę sprzedaży, gdyż tylko tej czynności może dotyczyć prawo pierwokupu. Ale – zdaniem sądu – nie jest wykluczone, że ustawodawca miał na myśli nie tylko umowę sprzedaży.
W odpowiedzi SN podjął następującą uchwałę: W przypadku zawarcia umowy zamiany, której przedmiotem jest ułamkowa część spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, pozostałym współuprawnionym z tytułu własnościowego prawa do tego lokalu nie przysługuje prawo pierwokupu, o którym mowa w art. 172 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Sygn. akt III CZP 5/10