Projekt nowelizacji ustawy o radcach prawych przygotowany przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Warszawie obejmuje cztery istotne kwestie dotyczące różnych obszarów wykonywania zawodu radcy prawnego.
Zmiany polegają na poszerzeniu kompetencji radców prawnych o sporządzanie poświadczeń, uzupełnieniu dopuszczalnych form wykonywania zawodu o spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, zastrzeżeniu nazwy „kancelaria prawna” oraz wprowadzeniu ustawowej waloryzacji stawek minimalnych za czynności radców prawnych (a co za tym idzie – opłat stanowiących podstawę do zasądzania przez sądy kosztów zastępstwa procesowego), a także opłat za pomoc prawną udzielaną przez radców prawnych z urzędu.
W dobie kryzysu na rynku usług prawnych proponowane rozwiązania są powszechnie oczekiwane. Chronią one przede wszystkim klientów, ale także dorobek i pozycję rynkową profesjonalnych prawników. Ułatwiają również rozwijanie własnej praktyki zawodowej, co jest szczególnie istotne wobec ekspansji działań nieprofesjonalistów. Nie mniejsze znaczenie ma wzrost bezpieczeństwa obrotu prawnego poprzez poszerzenie dostępu do prostych czynności notarialnych, a także zwiększenie bezpieczeństwa prawnego obywateli wynikające z zastrzeżenia nazwy „kancelaria prawna” wyłącznie dla działalności prowadzonej przez radców prawnych i adwokatów.
W zakresie sporządzania poświadczeń, w projekcie proponuje się pełen katalog czynności zastrzeżonych obecnie dla notariuszy, tj. możliwość poświadczania własnoręczności podpisu, zgodności odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem, daty okazania dokumentu oraz pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu. Dostępność takich czynności również u profesjonalnego pełnomocnika w znaczący sposób ułatwi obrót prawny, umożliwiając osobom fizycznym oraz przedsiębiorcom szybsze załatwianie prostych spraw, wymagających obecnie wizyty u notariusza.
Jako dopuszczalne formy prowadzenia działalności zawodowej przez radców prawnych obowiązujące przepisy przewidują wyłącznie spółkę cywilną lub handlową spółkę osobową, w której wspólnikami są radcowie prawni, adwokaci, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie przepisów ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Dopuszczenie możliwości tworzenia prawniczych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością wychodzi naprzeciw oczekiwaniom środowiska, które od lat postuluje zniesienie zakazu wykonywania zawodu w formie spółki kapitałowej. To sprawdzona na świecie metoda zwiększenia efektywności pracy i konkurencyjności profesjonalnych prawników.
Rozwiązaniem istotnie porządkującym rynek usług prawnych jest propozycja zastrzeżenia nazwy „kancelaria prawna” wyłącznie dla kancelarii i spółek, w których wykonują zawód radcowie prawni lub adwokaci. Uzupełnieniem tej regulacji jest nowelizacja kodeksu wykroczeń polegająca na dodaniu przepisu przewidującego karę ograniczenia wolności albo grzywny za posługiwanie się nazwą „kancelaria prawna” przez podmiot nieuprawniony.
To ważne rozwiązanie, które w czytelny sposób wyodrębni na rynku usług prawnych profesjonalistów i pozostałe podmioty. Tym samym obywatele naszego kraju otrzymają jednoznaczną informację, z czyjej pomocy korzystają: radców prawnych lub adwokatów czy osób nielegitymujących się takimi uprawnieniami – często nawet nieposiadających prawniczego wykształcenia.
Ostatnia z propozycji zmierza do rozwiązania problemu o zasadniczym znaczeniu dla zapewnienia przejrzystych zasad funkcjonowania na rynku profesjonalnych pełnomocników. Zaproponowano w niej bowiem coroczną waloryzację, której podstawowy mechanizm dotyczy stawek minimalnych za czynności radców prawnych, jednak z uwagi na obowiązujące rozwiązania ustawowe będzie miał on w pełni zastosowanie także do kosztów zastępstwa procesowego. Uzupełnieniem tej propozycji jest objęcie taką waloryzacją opłat za pomoc prawną z urzędu.
Jako wskaźnik waloryzacji proponuje się średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, który obecnie służy celom określonym w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dla zapewnienia powszechnej informacji o kwotach stawek po waloryzacji w projekcie przewiduje się, że ich wysokość będzie corocznie ogłaszana przez Ministra Sprawiedliwości w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”.
Proponowane rozwiązanie ma zapobiec powtórzeniu się sytuacji, w której – tak jak ma to miejsce obecnie – ustalone stawki nie są zmieniane od ponad 13 lat.