Bezdomni zagłosują w kolejnych wyborach. Taką możliwość zapewni im nowelizacja rozporządzenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z 8.11 2018 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie rejestru wyborców, które weszło już w życie. Zmiany w przepisach wymusiły interwencja rzecznika praw obywatelskich i liczne skargi obywateli.
Do Biura RPO od lat wpływały skargi od osób, które mają kłopoty z wpisaniem się do rejestru wyborców. Wzmożona fala takich zażaleń napłynęła po zeszłorocznych wyborach samorządowych. Interweniowali przede wszystkim ludzie bezdomni. W urzędzie miasta wymagano od nich podania adresu stałego zamieszkania, z nazwą ulicy, numeru domu oraz mieszkania. Z oczywistych względów nie byli oni w stanie sprostać temu wymogowi. W konsekwencji tracili możliwość głosowania.
W uzasadnieniu jednej z takich decyzji prezydent miasta argumentował, że wzór wniosku w tej sprawie (określony w rozporządzeniu MSWiA) wymaga wskazania adresu, pod którym wnioskodawca zadeklaruje stałe zamieszkanie. Ze względu na to, że podał on jedynie miejsce pobytu na terenie miasta, uznano, że nie zostały spełnione wymagania z kodeksu wyborczego, pozwalające na wpis do rejestru.
Dlatego Adam Bodnar wystąpił do MSWiA z wnioskiem o podjęcie działań, które zagwarantowałyby realizację praw wyborczych osobom nigdzie niezamieszkałym. Odpowiedzi na kolejne wystąpienia RPO z lat 2017 i 2018 wskazywały, że w resorcie toczą się prace w tej sprawie. Nie zakończyły się one jednak przed wyborami samorządowymi w 2018 r. i zrodziły obawy o zbliżające się wybory do Parlamentu Europejskiego.
Ostatecznie jednak resort dokonał zmian w akcie wykonawczym pod koniec zeszłego roku. Nowelizacja modyfikuje załącznik nr 3, czyli pisemną deklarację zawierającą informacje niezbędne do wpisania do rejestru wyborców. Dzięki zmianie prawa nie trzeba podawać miejsca zamieszkania, tylko adres umożliwiający pracownikom gminy kontakt z wnioskodawcą.
To rozwiązanie umożliwia osobom stale zamieszkującym na danym obszarze, które z różnych względów nie są w stanie podać stałego adresu, złożenie wniosku i uzyskanie wpisu do rejestru wyborców.
Etap legislacyjny
Weszło w życie 12 grudnia 2018 r.