Zakwestionowane we wniosku przepisy kodeksu postępowania karnego (art. 168b oraz art. 237a) wprowadzają całkowicie nowe zasady wyrażania zgody następczej na wykorzystanie w postępowaniu karnym materiałów uzyskanych w wyniku kontroli operacyjnej.

Na podstawie nowelizacji k.p.k. z 11 marca 2016 r., materiał z podsłuchu założonego w jednej sprawie, będzie można wykorzystać w innej. Dowody zdobyte w ten sposób będzie można wykorzystać także przeciw osobie pierwotnie nieobjętej podsłuchem. Decydować o tym będzie prokurator.

Zdaniem RPO nowe przepisy godzą w prawo do prywatności, wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się i nienaruszalność mieszkania. Naruszają też zakaz pozyskiwania i gromadzenia informacji o obywatelach, które nie są niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.

Rzecznik zaznacza również, że niejawna ingerencja organów władzy publicznej w szeroko pojętą sferę prywatności jednostki musi mieć dostatecznie precyzyjną podstawę w treści ustawy. W jego ocenie standardu tego nie realizują zaskarżone przepisy.

Zakwestionowane regulacje nie określają też żadnych maksymalnych terminów, w których zdobyte informacje uzyskane w wyniku niejawnej kontroli mogą być wykorzystywane, a w konsekwencji także przechowywane. Zdaniem RPO powoduje to, że zarówno służby, jak też prokurator posiadają niczym nieskrępowaną swobodę w tym zakresie.

W przypadku kontroli operacyjnej realizowanej na podstawie ustaw regulujących działanie poszczególnych służb zgodę na kontrolę operacyjną wydaje sąd. Sąd też zarządza kontrolę i utrwalanie rozmów po wszczęciu postępowania karnego. Do momentu wejścia w życie nowelizacji kodeksu postępowania karnego sąd też rozstrzygał w przedmiocie zgody następczej. W wyniku dokonanej nowelizacji ustawodawca odstąpił od tej reguły. "To rozwiązanie nie spełnia jednak standardów właściwych dla demokratycznego państwa prawnego" - uważa rzecznik.

Dodaje, że wprowadzone rozwiązanie, polegające na wyrażaniu zgody następczej przez prokuratora, a nie przez sąd, nie spełnia również standardów dotyczących konstytucyjnego prawa do sądu, a także zakazu zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności lub praw.

PS/źródło: RPO