Udając się 15 października na wybory do Sejmu i Senatu, możemy oddać głos m.in. osobiście, przy czym nie jest to jedyna forma głosowania przewidziana przez ustawodawcę. W przypadku czasowej zmiany miejsca zamieszkania należy złożyć odpowiedni wniosek (stacjonarnie w urzędzie gminy lub przez Internet, logując się za pomocą profilu zaufanego), czego powinniśmy dokonać najpóźniej 3 dni przed wyborami. Podobny wniosek powinien być zgłoszony w przypadku zmiany miejsca zamieszkania na stałe.
- Głosowanie za granicą
- Głos oddany przez pełnomocnika
- Wymogi formalne pełnomocnictwa
- Ograniczenia pełnomocnictwa udzielonego urzędnikowi
- Centralny Rejestr Wyborczy
Głosowanie za granicą
Przebywając za granicą, istnieje możliwość dopisania się do listy wyborców lub oddania głosu na podstawie zaświadczenia o prawie do głosowania, które możemy uzyskać w urzędzie gminy, konsulacie lub u kapitana statku. Warto się zatem o nie zatroszczyć, zwłaszcza jeżeli nie wiemy, gdzie zamierzamy głosować. Wniosek o wydanie zaświadczenia może za nas złożyć również upoważniona osoba.
Głos oddany przez pełnomocnika
Inną szczególną formą głosowania jest oddanie głosu przez pełnomocnika. Taka forma przewidziana jest w sytuacji, gdy osoba udzielająca pełnomocnictwa w dniu wyborów ma ukończone 60 lat albo posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Pełnomocnikiem natomiast może być osoba posiadająca prawa wyborcze i nie może być nią osoba wchodząca w skład komisji obwodowej właściwej dla obwodu głosowania, a także mąż zaufania zgłaszany przez komitet czy kandydaci w wyborach. Maksymalnie reprezentować można dwie osoby, przy czym jedną z nich ma być osoba najbliższa (małżonek, wstępny, zstępny, brat, siostra lub osoba pozostająca w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli).
Wymogi formalne pełnomocnictwa
Do wniosku o ustanowienie pełnomocnika do wyborów należy dołączyć: zgodę osoby mającej być pełnomocnikiem oraz kopię orzeczenia o niepełnosprawności. Akt pełnomocnictwa nadany jest w miejscu zamieszkania wnioskodawcy lub w innym uzgodnionym z urzędnikiem miejscu. W przypadku braków formalnych wniosku wnioskodawca zostanie wezwany do ich uzupełnienia w terminie 3 dni, pod rygorem odmowy sporządzenia pełnomocnictwa.
Ograniczenia pełnomocnictwa udzielonego urzędnikowi
Urzędy nie akceptują innej formy pełnomocnictwa. Niedopuszczalna jest nawet forma pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego. O ile ograniczenie co do liczby udzielonym w dozwolonej formie pełnomocnictw (maksymalnie dwóch) wydaje się być racjonalne, tak też brak dopuszczenia pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego budzi niekiedy kontrowersje. Pełnomocnictwo udzielone przez notariusza nie powinno być stawiane w gorszej pozycji niż pełnomocnictwo udzielone urzędnikowi w miejscu zamieszkania czy w urzędzie. Tym bardziej że osoba udzielająca pełnomocnictwa przed notariuszem musi za to zapłacić. Pełnomocnictwo notarialne można „załatwić” szybciej, co ma znaczenie w przypadku osób, które potrzebują pilnie wyjechać i nie mają zamiaru głosować np. w innym okręgu czy konsulacie. Ustawodawca powinien też rozważyć liberalizację wymogu, co do ukończenia 60 roku życia, wszak pełnomocnictwa do głosowania mogą chcieć udzielić również osoby młodsze. Powyższe rozważania prowadzą do konstatacji, że ustawodawca winien tworzyć takie regulacje, aby obywatel mógł w jak najbardziej komfortowych dla siebie warunkach wziąć udział w wyborach.
Centralny Rejestr Wyborczy
Ciekawostką jest, że od 1 sierpnia 2023 r. funkcjonuje wprowadzony przez ustawodawcę Centralny Rejestr Wyborców mający na celu zastąpienie ok 2,5 tysiąca gminnych baz danych. Ma on sprawić, że organizacja wyborów ma być łatwiejsza, a ich przeprowadzenie bezpieczniejsze. Wyborca wpisany na podstawie adresu ma być wpisany tylko w jednym obwodzie, a sama jego zmiana może następować szybciej. Możliwa jest zatem nawet wielokrotna zmiana obwodu, co ma niewątpliwie znaczenie dla osób często przemieszczających się. Dzięki Centralnemu Rejestrowi zarówno wyborcy jak i organy wyborcze będą miały większy dostęp do baz danych i usług online.
wybory 2023. Podsumowanie
Ustawodawca przewidział różne formy partycypacji w zbliżających się wyborach do Sejmu i Senatu umożliwiającej oddanie głosu osobiście, przez Internet, w kraju, za granicą czy też na podstawie udzielonego pełnomocnictwa. Warto, aby ustawodawca tworzył regulacje tak, aby jak najszersze grono obywateli było w stanie głosować w najbardziej komfortowy dla siebie sposób. Pozytywnie należy oceniać wprowadzenie Centralnego Rejestru Wyborczego zapewniającego łatwiejszy dostęp do baz danych, przez co zmiany okręgu wyborczego mają być szybsze i bardziej bezpieczne. Należy mieć na uwadze, że prawa wyborcze nie zawsze były kwestią oczywistą, dlatego też tym bardziej uczestnictwo w wyborach i oddanie głosu jest naszym niepisanym obowiązkiem i przywilejem, który powinniśmy wypełnić bez względu na wiek, status społeczny czy przekonania polityczne. Istotnym jest, aby oddany przez nas głos był świadomy i przemyślany, gdyż to właśnie od tego zależy, z jakim ustawodawcą będziemy żyć przez najbliższe 4 lata.