ORZECZENIE
Trybunał Konstytucyjny orzekł wczoraj, że art. 18 par. 1 pkt 6 ustawy z 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest niezgodny z art. 45 ust. 1 konstytucji. Wyrok ma charakter zakresowy - podkreślił Wojciech Hermeliński, sędzia sprawozdawca. Oznacza to, że niekonstytucyjność dotyczy tylko pominięcia w zaskarżonym przepisie wyłączenia sędziego od udziału w orzekaniu po wznowieniu postępowania administracyjnego.

Stan faktyczny

Sędzia brał udział w dwóch postępowaniach, które dotyczyły dwóch różnych decyzji. W pierwszym przypadku była to kontrola decyzji podatkowej, a w drugim - kontrola decyzji proceduralnej o odmowie uchylenia tej decyzji po wznowieniu postępowania administracyjnego. Jednak sędzia oceniał ten sam stan faktyczny, dotyczący tego samego podmiotu.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, iż udział sędziego w postępowaniu odrębnym (szczególnym), jakim jest skarga o wznowienie postępowania, nie jest niedozwolony i skargę kasacyjną oddalił. Zdaniem przedstawiciela Fundacji Rozwoju Medycyny Sportowej - autora skargi, przyjęta przez Naczelny Sąd Administracyjny interpretacja nie gwarantuje prawa do rozpatrzenia sprawy przez sąd, co do którego nie zachodzą jakiekolwiek podejrzenia w kwestii bezstronności. Trybunał podzielił zastrzeżenia fundacji.

Naruszenie prawa do sądu

- Doszło do naruszenia prawa do bezstronnego sądu - stwierdził sędzia sprawozdawca Wojciech Hermeliński. - Bezstronność to kierowanie się przez sędziego obiektywizmem, bez stwarzania korzystniejszej sytuacji dla jednej ze stron. W tym wypadku sędzia mógł być subiektywnie związany ustaleniami, które podjął w pierwszej sprawie.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że ustawodawca musi uzupełnić przepis art. 18 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uwzględniając zasadę, że sędzia, który występuje w dwóch podobnych sprawach, musi się wyłączyć z orzekania. W rezultacie zapadłego orzeczenia art. 18 par. 1 pkt 6 p.p.s.a. nie traci mocy obowiązującej. Powinien on być jednak rozszerzony tak, aby objął sytuacje orzekania przez sędziego w sprawie skargi na odmowę uchylenia, po wznowieniu postępowania administracyjnego, decyzji administracyjnej, jeżeli wcześniej orzekał on co do legalności tej decyzji.
Sędzia Wojciech Hermeliński zaznaczył również, że zapadły wyrok nie może być podstawą do wznowienia prawomocnie zakończonych postępowań toczonych w innych sprawach. Dodatkowym argumentem jest fakt, że prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przewiduje możliwość złożenia przez strony wniosku o wyłączeniu sędziego, ale z tego prawa strony nie skorzystały.

Obiektywizm sędziego

Zdaniem dr. Przemysława Szustakiewicza, członka Rady Programowej Zrzeszenia Prawników Polskich, sędzia zawsze musi spojrzeć na sprawę bez żadnych uprzedzeń. Cechą dobrego sędziego jest obiektywizm. Wyłączenia sędziego ze sprawy nie zdarzają się zbyt często, ale zawsze wtedy, gdy zachodzi podejrzenie o osobisty stosunek do jednej ze stron.
- Jeśli w grę wchodzi niezawisłość sędziowska, to bezstronność jest jej podstawowym elementem - mówi Stanisław Rymar, były przewodniczący Naczelnej Rady Adwokackiej.
- W sprawach o wznowienie postępowania powinno się wyłączyć sędziego, który rozpatrywał kasację, gdyż argumenty użyte wcześniej mogą nawet nieświadomie rzutować na wyrok przy wznowieniu. Nie można jednak trudnościami kadrowymi usprawiedliwiać praktyki pomijania zdarzeń wpływających na bezstronność sędziego - tłumaczy Stanisław Rymar.
Sygnatura akt SK 6/07