Czy przesłanka nieprzydatności do wykonywania zawodu adwokata, która decyduje o możliwości wykreślenia z listy aplikantów, stanowi niedopuszczalne konstytucyjnie ograniczenie prawa do nauki (art. 70 ust. 1 konstytucji) oraz wolności wykonywania zawodu (art. 65 ust. 1 konstytucji)? W ocenie Sejmu nie.

Do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło właśnie stanowisko izby niższej parlamentu do skargi konstytucyjnej (sygn. akt SK 11/14) w sprawie aplikanta adwokackiego, wobec którego Okręgowa Rada Adwokacka w Krakowie w 2007 r. podjęła uchwałę o skreśleniu z listy aplikantów. W jej uzasadnieniu wskazano na dwukrotne negatywne oceny: z kolokwium rocznego oraz poprawkowego, uzyskane przez Pawła T. w 2007 r. W myśl regulaminu odbywania aplikacji negatywny wynik tego sprawdzianu stanowił podstawę do stwierdzenia przez ORA nieprzydatności aplikanta do zawodu. A takie rozstrzygnięcie – zgodnie z art. 79 ust. 2 prawa o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 615) – uprawnia ORA do skreślenia danej osoby z listy aplikantów.
W ocenie autora skargi powyższe regulacje godzą jednak w konstytucyjne zasady: poprawnej legislacji, proporcjonalności, równości, wolności wykonywania zawodu oraz dostępu do nauki.
W piśmie do Trybunału wskazano przede wszystkim, że kwestionowany przepis prawa o adwokaturze nie spełnia warunku „przydatności ograniczeń wolności i praw do osiągnięcia usprawiedliwionego konstytucyjnie celu”. Cel bowiem – w tym przypadku ochrona klientów osób wykonujących zawód zaufania publicznego – nie jest przez tę normę osiągnięty. Powód? Aplikant adwokacki nie jest samodzielny w swych działaniach, katalog czynności, jakie może wykonywać, jest ograniczony, a adwokat, pod którego pieczą działa, gwarantuje właściwy poziom ochrony wolności i praw klientów. Tym samym regulacja nie znajduje uzasadnienia i jest nieprzydatna.
Z tą argumentacją nie potrafił się zgodzić zarówno prokurator generalny, jak i Sejm.
„Kompetencja okręgowej rady adwokackiej do skreślenia aplikanta z listy aplikantów adwokackich ze względu na nieprzydatność do wykonywania zawodu w ocenie Sejmu ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu merytorycznego aplikantów i eliminację osób, które nie wykazują koniecznych predyspozycji do wykonywania zawodu” – czytamy w stanowisku z 27 lipca 2015 r.
Przedstawiciel posłów podkreśla w nim, że zawód zaufania publicznego powinny wykonywać osoby o wysokiej wiedzy specjalistycznej oraz odpowiednim poziomie etycznym. Dobrze więc, że w przypadku adwokatów o powyższe dbają właściwe ORA. W ocenie Sejmu również przesłanki, na mocy których samorząd adwokacki może dokonywać skreślenia z listy, są wystarczająco precyzyjne.