Zobowiązanie osoby, która naruszyła prawa autorskie, do wypłaty na rzecz ich podmiotu odszkodowania w wysokości trzykrotności stosownego wynagrodzenia, jest sprzeczne z ustawą zasadniczą - orzekł Trybunał Konstytucyjny.

Skargę konstytucyjną w sprawie art. 79 ust 1 pkt 3 lit b) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zainicjowała firma UPC, której organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi wytoczyła powództwo o zapłatę trzykrotności stawki procentowej od wpływów z nieautoryzowanej reemisji programów telewizyjnych. Sąd okręgowy częściowo je uwzględnił, a sąd apelacyjny zasądził należność w wysokości trzykrotności wynagrodzenia, o którym jakim nowa w zaskarżonym przepisie.

Firma twierdziła, że art. 79 ust 1 pkt 3 lit b) narusza prawo do równej ochrony w zakresie własności i innych praw majątkowych, a także uprzywilejowuje szczególną kategorię praw autorskich, co w efekcie doprowadza do niesłusznego wzbogacenia uprawnionego jej własnym kosztem. W ocenie UPC sporny przepis narusza też m.in. prawo do równego traktowania, gdyż przyznaje uprawnienia do trzykrotności stosownego wynagrodzenia na podstawie nieadekwatnego kryterium, jakim jest posiadanie majątkowych praw autorskich.

Trybunał przyznał rację skarżącej firmie, stwierdzając przede wszystkim, że art. 79 ust 1 pkt 3 lit b) ustawy o prawie autorskim jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą proporcjonalności i "stanowi przejaw zbyt daleko idącej ingerencji w wolność majątkową sprawcy deliktu". TK nie zakwestionował przy tym samych opłat ryczałtowych jako podstawy roszczeń odszkodowawczych. Uznał za to, że niedopuszczalne jest, aby odszkodowanie należne podmiotowi praw autorskich było oderwane od wielkości poniesionej przez niego szkody i stanowiło jej wielokrotność. A jego zdaniem rozwiązanie zawarte w zaskarżonym przepisie prowadzi do zastosowania wobec sprawcy deliktu zbyt dotkliwej sankcji (naruszenie art. 31 ust. 3 konstytucji w powiązaniu z art. 2 konstytucji).

W ocenie TK ustawodawca wkroczył zbyt głęboko w wolność majątkową podmiotów w sposób zawiniony naruszających autorskie prawa majątkowe. Autorowi przysługuje bowiem szeroki katalog roszczeń związanych naruszeniami jego praw majątkowych oraz pewien zakres ułatwień procesowych. Umożliwienie mu dodatkowo żądania zryczałtowanego odszkodowania, które nie wymaga ustalania wysokości szkody, a wręcz jest całkowicie od niej oderwane, odbywa się kosztem sprawcy deliktu.

EŚ