W poniedziałek przedstawiciele Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Kampanii Przeciw Homofobii i Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego podkreślali, że opublikowany w zeszłym tygodniu w Brukseli raport ECRI w istocie powtarza postulaty polskich środowisk LGBT i organizacji walczących z dyskryminacją.

"Najważniejsze wydaje się uchwalenie narzędzi prawnych do zwalczania przemocy powodowanej seksualnością lub tożsamością płciową. Dziś jedynie 12 proc. osób ze środowiska LGBT zgłasza tego typu przestępstwa popełnione na ich szkodę, a jedynie 10 proc. z tych zgłoszonych spraw trafia do sądu. Ściganie jest nieefektywne, a sprawcy - bezkarni" - mówiła Agata Chaber z KPH.

Dr Dorota Pudzianiowska z HFPC podkreślała, że ECRI postuluje nowelizacje polskiego prawa mające na celu uzupełnienie przesłanek ścigania przestępstw o pobudki nie tylko rasistowskie, ale także o przemoc na tle języka lub obywatelstwa ofiary. "Chodzi też o to, by motywacja rasistowska mogła być uznawana za okoliczność obciążającą przy ściganiu przestępstw innych niż tylko te wskazane dzisiaj w kodeksie. ECRI zalecił też polskim władzom przeprowadzenie dużej kampanii informacyjnej o nietolerancji, bo dostrzega tu wielki problem, w tym gdy chodzi o homofobiczne wypowiedzi w debacie politycznej, rasizm w internecie i niektórych mediach oraz na polskich stadionach" - podkreśliła.

RPO skarży do TK ograniczenia małżeństw osób częściowo ubezwłasnowolnionych

Zobacz również

Krzysztof Śmiszek z PTPA dodał, że ECRI zauważa również konieczność zmiany wielu przepisów polskiego prawa cywilnego i administracyjnego, a samą ustawę antydyskryminacyjną uważa za niedoskonałą. "Z powodu tych luk i niedoskonałości osoby LGBT nie są w Polsce należycie chronione, gdy chodzi o opiekę zdrowotną, opiekę socjalną, dostęp do dóbr i usług oraz edukację" - powiedział. Podkreślił też, że ECRI zaleca, aby przedsiębiorstwa korzystające z pieniędzy publicznych miały obowiązek realizować politykę antydyskryminacyjną.

Przedstawiciele organizacji liczą, że władze zajmą się tymi tematami, ale - jak przyznawali na poniedziałkowej konferencji - zdają sobie sprawę, że do jesiennych wyborów parlamentarnych jest na to bardzo niewiele czasu. "W rzeczywistości liczy się wola polityczna - lub jej brak" - przyznała Chaber.

Raport komisji, powołanej przez Radę Europy, jest piątym dotyczącym Polski. Odnotowano w nim postępy poczynione od czasu publikacji poprzedniego raportu, wskazano problemy, jakie pozostają do rozwiązania, oraz zawarto zalecenia na kolejne pięć lat. "Po raz pierwszy jednak w tym raporcie tak mocno podkreślono, że Polska ma problem z homofobią i transfobią" - zauważył Śmiszek.

Od 2010 r. Polska rozpoczęła przegląd swoich przepisów pod kątem zgodności z protokołem 12. do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, zakazującym dyskryminacji. Prokuratorzy otrzymali wytyczne, jak traktować mowę nienawiści (m.in. w internecie) oraz przestępstwa motywowane nienawiścią np. na tle rasowym. W raporcie odnotowano też postępy Polski w formułowaniu polityki integracji obcokrajowców i mniejszości oraz przyjęcie rządowego programu na rzecz społeczności romskiej. W 2011 r. znowelizowano ustawę o bezpieczeństwie imprez masowych, wprowadzając m.in. elektroniczny monitoring chuliganów stadionowych - wskazano w raporcie.

ECRI zaleca polskim władzom m.in. wzmocnienie przepisów, w tym w Kodeksie karnym, zakazujących dyskryminacji i przemocy na tle rasowym, ale także dodanie wyraźnego zakazu podżegania przeciwko osobom homoseksualnym i transseksualnym. Według zaleceń Polska powinna wreszcie ratyfikować protokół 12. do EKPCz, a także ulepszyć system zbierania danych na temat przypadków mowy nienawiści i przemocy na tle rasowym oraz rozszerzyć zadania wydziału ds. walki z cyberprzestępczością w Komendzie Głównej Policji o monitorowanie w sieci działań zmierzających do podżegania do nienawiści. Polskie władze powinny też przyjąć nową strategię polityki integracyjnej wobec obcokrajowców, a w szczególności zmienić zasady dotyczące uchodźców.

W sprawie osób LGTB zalecono takie zmiany polskich przepisów, które zagwarantują pełną ochronę przed dyskryminacją czy podżeganiem przeciwko osobom homoseksualnym i transseksualnym. Władze powinny też zapewnić, by "niezbędne dokumenty administracyjne mogły być wydawane osobom, które chcą wstąpić w innym kraju w związek małżeński albo partnerski z osobą tej samej płci". Zmiany w prawie powinny też ułatwić zmiany płci i imienia.

Europejska Komisja przeciw Rasizmowi i Nietolerancji jest niezależnym organem monitoringowym Rady Europy. Do kompetencji ECRI należy dokonywanie przeglądu ustawodawstwa państw członkowskich, ich polityki i działań na rzecz zwalczania rasizmu, a także ocena ich efektywności. ECRI proponuje także nowe inicjatywy i działania na szczeblu europejskim, krajowym i lokalnym. Opracowuje też tzw. zalecenia w sprawie polityki ogólnej.