Pełnoletni obywatel mieszkający w Polsce ma obowiązek posiadać ważny dowód osobisty. Osoby poniżej 18. roku życia mogą otrzymać dokument, gdy wyrażą taką chęć, bądź potrzebę. Co grozi za brak ważnego dowodu osobistego? Gdzie złożyć wniosek o nowy i dlaczego nie można go już wyrobić z pomocą profilu zaufanego?

rozwiń ›

Brak ważnego dowodu osobistego może sprawić wiele kłopotów. Poza tym, że nie będziemy mogli załatwić żadnych spraw urzędowych, na poczcie, w banku, w sklepie czy w pracy to dodatkowo możemy zostać słono ukarani. Bank może zablokować konto, co z pewnością utrudni dostęp do własnego rachunku.

Właścicielowi nieważnego dowodu osobistego grozi kara grzywny, która wynosi maksymalnie 5000 złotych. Jeżeli obywatel uchyla się od obowiązku wyrobienia ważnego dowodu osobistego, może zostać ukarany karą ograniczenia wolności. Jaki z tego wniosek?

Termin ważności dowodu osobistego

Dowód osobisty najczęściej przechowujemy w portfelu, gdzieś na dnie torby bądź plecaka. Mało kto posiada nawyk sprawdzania, raz na jakiś czas, terminu ważności swoich dokumentów. Można się porządnie zdziwić, gdy okaże się, że nasz dowód stracił ważność. Wydanie nowego dokumentu to proces, który trwa najczęściej 30 dni. Warto więc pamiętać o tym wcześniej. Tym bardziej, że nie wszyscy wiedzą, że dowód osobisty jest ważny tylko przez 10 lat od daty jego wydania.

Kiedy złożyć wniosek o nowy dowód osobisty?

Należy pamiętać, że wymiana dowodu osobistego nie jest konieczna, kiedy zmienia się adres zameldowania albo nazwa urzędu, który wydał dowód. Należy go wymienić, gdy zaginął, uległ zniszczeniu lub traci ważność. Co ciekawe, radykalna zmiana wyglądu zewnętrznego właściciela również jest przesłanką do tego, by wymienić dokument na nowy.

Zdjęcie w dokumencie powinno odzwierciedlać nasz aktualny wygląd tak, by nikt nie miał wątpliwości, że jesteśmy jego posiadaczami. Dokument należy również wymienić, gdy dane przedstawione na dowodzie nie zgadzają się ze stanem faktycznym, np. przy zmianie imienia lub nazwiska.

W przypadku nowych dowodów osobistych może on zostać uznany za nieważny również w przypadku, gdy odczytanie odcisków palców będzie niemożliwe. Jak podaje portal gov.pl, warto złożyć wniosek o nowy dowód również w poniższych sytuacjach, gdy:

  • istnieje możliwość, że twoje dane osobowe, w tym seria i numer dowodu osobistego, zostały wykorzystane w nieuprawniony sposób oraz możesz to uprawdopodobnić,
  • chcesz mieć e-dowód,
  • chcesz mieć e-dowód, który zawiera odciski palców,
  • masz e-dowód bez certyfikatu podpisu osobistego lub certyfikatu do logowania,
  • nie możesz złożyć podpisu osobistego lub się nim zalogować.

Jak złożyć wniosek o dowód osobisty? Czy można przez profil zaufany

Niestety opcja bez wychodzenia z domu, czyli przez internet przy pomocy profilu zaufanego, od 2 sierpnia 2021 roku jest już nieaktualna. Związane jest to z koniecznością dostosowania polskich przepisów do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2019/1157 z 20 czerwca 2019 roku. Wynika to ze zmian zawartości warstwy graficznej i elektronicznej wydawanych dokumentów. Wizyta w urzędzie jest konieczna, ponieważ należy pozostawić tam wzór odcisków palców oraz odręczny podpis posiadacza dowodu.

Aktualnie tylko dzieci do 12. roku życia mogą składać wniosek o dowód osobisty w formie elektronicznej. Wynika to z faktu, że nie są od nich pobierane odciski palców. Wniosek można złożyć w dowolnym urzędzie gminy niezależnie od miejsca zameldowania. Dostępny jest na miejscu lub w wersji online do wydrukowania -> wniosek o wydanie dowodu osobistego, plik .pdf, 433 kB. Można również poprosić urzędnika, żeby wydrukował wypełniony wniosek z systemu. Po jego złożeniu wysyłane jest potwierdzenie. Wydanie nowego dokumentu jest całkowicie bezpłatne.

Przygotuj odpowiednie zdjęcie

Aby otrzymać nowy dowód, należy dostarczyć zdjęcie, które spełnia określone wymogi. W przeciwnym razie urzędnik może odmówić wydania dokumentu. Po pierwsze zdjęcie musi być aktualne. Oznacza to, że powinno być zrobione nie wcześniej niż 6 miesięcy przed złożeniem wniosku. Należy pamiętać, że fotografia, którą przedstawiliśmy do wydania poprzedniego dokumentu, widnieje w systemie i urzędnik również nie przyjmie takiego samego zdjęcia.

Kolejnym wymogiem jest brak nakrycia głowy czy okularów z ciemnymi szkłami. Utrudnia to rozpoznanie twarzy. Jeżeli z różnych powodów musisz mieć je na zdjęciu - przygotuj odpowiednie zaświadczenie. Zdjęcie powinno być kolorowe i uwidaczniać całą głowę oraz górną część barków. Co ważne, twarz powinna zajmować 70-80% fotografii. Zdjęcie należy dołączyć do wniosku na papierze w formacie 35 mm x 45 mm.

Przykłady prawidłowych i nieprawidłowych zdjęć do dowodu osobistego zamieszczono na stronie -> https://www.gov.pl/web/gov/zdjecie-do-dowodu-lub-paszportu

Kiedy można odebrać dowód osobisty?

To czy dowód osobisty jest już gotowy, można w łatwy sposób sprawdzić online. Zdarza się, że dokument będzie gotowy przed upływem wyznaczonych 30 dni lub, w wyjątkowych przypadkach, termin się wydłuży. Można to sprawdzić, klikając w link -> https://www.gov.pl/web/gov/sprawdz-czy-dowod-osobisty-jest-gotowy. Wystarczy wpisać numer wniosku o dowód osobisty, który znajduje się na potwierdzeniu jego złożenia. Odpowiedź udzielana jest natychmiastowo.

Dowód należy odebrać w urzędzie, który przyjął wniosek. Należy zgłosić się po niego osobiście oraz przedstawić dokument potwierdzający tożsamość, np. dotychczasowy dowód osobisty czy paszport. Jeżeli nie uda się osobiście odebrać dokumentu, należy upoważnić do tego inną osobę. Tylko właściciel dowodu jednak może ustalić kod lub kody PIN, bądź odebrać kod PUK. Oznacza to w praktyce, że tak czy inaczej, wycieczka do urzędu jest nieunikniona.

E-dowód, co to takiego i jak z niego korzystać?

E-dowód to nic innego jak dowód osobisty z warstwą elektroniczną. Jest wydawany od 4 marca 2019 roku. Potwierdza tożsamość, obywatelstwo i uprawnia do przekraczania granic niektórych państw. Od zwykłego dowodu różni się tym, że umożliwia elektroniczną komunikację z administracją publiczną. Chodzi o między innymi, korzystanie z automatycznych bramek granicznych. Jest to bardzo wygodne zwłaszcza na lotniskach, ponieważ przyspiesza proces weryfikowania tożsamości. Osoby, które często podróżują, z pewnością dostrzegą zaletę tego rozwiązania.

Dzięki warstwie elektronicznej możemy logować się do portali administracji publicznej, np. ePUAP. E-dowód pozwala załatwić wiele spraw online, bez konieczności stania w kolejkach czy wychodzenia z domu. Posiadanie e-dowodu umożliwia również elektroniczne podpisywanie dokumentów. Jeżeli posiadasz dowód, który jest jeszcze aktualny, a nie zawiera funkcji e-dowodu, nie musisz go wymieniać. Decyzja należy do ciebie.

Tożsamość można potwierdzić również smartfonem

Jeżeli należysz do osób, które mimo tego, że posiadają ważny dowód osobisty, nie noszą go cały czas przy sobie, możesz zainstalować specjalną aplikację mObywatel na smartfon. W wielu sytuacjach (niestety jeszcze nie we wszystkich) zastąpi plastikowy dowód. Aby założyć aplikację, wystarczy posiadać profil zaufany i smartfon z internetem, wyposażony w Bluetooth oraz aparat fotograficzny. Więcej o aplikacji dla wygodnych można przeczytać tu -> https://obywatel.gov.pl/pl/dokumenty-i-dane-osobowe/mdokumenty-potwierdzaj-tozsamosc-smartfonem. Co ważne i przydatne, mObywatel powiadomi nas o zbliżającym się terminie ważności dowodu osobistego. Pamiętaj jednak, że aby z kolei skorzystać z możliwości posiadania dowodu osobistego w aplikacji, w chwili zakładania, dokumant musi być ważny.

Podstawa prawna

  • Ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (Dz.U. z 2021 r. poz. 816)
  • Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 października 2021 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego, jego wydawania i odbioru oraz utraty, uszkodzenia, unieważnienia i zwrotu (Dz.U. z 2021 r. poz. 1865)
  • Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 lutego 2019 r. w sprawie warstwy elektronicznej dowodu osobistego (Dz.U. z 2019 r. poz. 400)