Obrońca z urzędu, który ograniczył się jedynie do przeczytania postanowienia o przedstawieniu zarzutu jego klientowi, nie może żądać wynagrodzenia z tego tytułu - uznał Sąd Okręgowy w Częstochowie.

Sąd Rejonowy w Częstochowie oddalił wniosek adwokata o przyznanie wynagrodzenia z tytułu obrony udzielonej z urzędu. Chodziło o etap postępowania przygotowawczego, a prawnik w ramach wyznaczenia go do tej sprawy zapoznał się z opisem postanowienia o przedstawieniu zarzutu oskarżonemu.

Gotowość niesienia pomocy

Obrońca wniósł zażalenie. Podniósł zarzut polegający na uznaniu, że czynności podjęte przez niego w tej sprawie nosiły jedynie cechę potencjalnej gotowości do niesienia pomocy prawnej, zaś on sam nie podjął czynności związanych bezpośrednio z udzieleniem pomocy stronie. Wskazywał, że czynności polegające na zapoznaniu się z aktami czy udział w czynnościach procesowych w toku postępowania przygotowawczego nie są jedynym przejawem świadczenia obrony, a wystąpienie przez obrońcę do prokuratury z wnioskiem o wydanie odpisu postanowienia o przedstawieniu zarzutów podejrzanemu było tylko czynnością techniczną, a nie świadczeniem pomocy prawnej. W konkluzji obrońca wniósł o zasądzenie na jego rzecz wynagrodzenia z tytułu obrony udzielonej z urzędu w postępowaniu przygotowawczym.

Przygotowanie obrony

Sąd okręgowy, który zajął się sprawą utrzymał jednak w mocy zaskarżone postanowienie. Wskazał, że istota problemu związanego z wnioskiem adwokata, sprowadza się do zagadnienia, czy sam fakt wyznaczenia obrońcy oraz przesłania mu odpisu postanowienia o przedstawieniu zarzutu prowadzi do wniosku, że obrońca udzielił oskarżonemu pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu przygotowawczym. Uznał, że na tak postawione pytanie trzeba udzielić odpowiedzi negatywnej. Z jednej sąd II instancji w pełni podziela przedstawiony przez sąd rejonowy pogląd, znajdujący też oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że przewidziany w art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r., nr 123, poz. 1058 ze zm.) obowiązek Skarbu Państwa ponoszenia kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej z urzędu (art. 618 par. 1 pkt 11 kodeksu postępowania karnego) dotyczy pomocy udzielonej. Powstaje zatem w momencie rozpoczęcia wykonywania przez adwokata czynności związanych bezpośrednio z udzieleniem pomocy stronie, dla której został on wyznaczony. Z drugiej strony podkreślić należy, że obowiązek Skarbu Państwa ponoszenia kosztów obrony z urzędu przewidziany jest tylko za obronę udzieloną, a więc dostarczoną, i to odrębnie na etapie postępowania przygotowawczego, odrębnie na etapie postępowania sądowego.

Przy takim rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze, trudno podzielić stanowisko obrońcy, że zapoznanie się z odpisem postanowienia o przedstawieniu zarzutu prowadzi do udzielenia obrony w postępowaniu przygotowawczym, gdyż docelowo pozwoliłoby to na prawidłowe dokonanie oceny sytuacji prawnej oskarżonego. Nie sposób bowiem przyjąć, że obrońca przeczytawszy opis postanowienia o przedstawieniu zarzutu, a więc znając jedynie treść zarzutu, pod którym stawał podejrzany, był w stanie przygotować linię obrony, czyli dokonać oceny jego sytuacji prawnej. Z odpisu postanowienia nie wynika bowiem, czy oskarżony kwestionuje swe sprawstwo, ani też jakie są dowody mające wskazywać na dokonanie przez niego czynu zabronionego, a które z dowodów za jego sprawstwem nie przemawiają. Bez znajomości akt sprawy, która u obrońcy nie występowała, nie był on więc w stanie dokonanie oceny sytuacji prawnej podejrzanego.

Postanowienie Sądu Okręgowego w Częstochowie z 11 grudnia 2014 r., sygn. akt VII Kz 699/14