Termin przedawnienia roszczeń o odszkodowanie od Skarbu Państwa za szkody wyrządzone decyzjami administracyjnymi wydanymi przed 1 września 2004 r. rozpoczyna bieg z chwilą bezskutecznego upływu terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, a w przypadku jego złożenia - z chwilą wydania decyzji po ponownym zbadaniu sprawy - uznał skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego w uchwale z 20 stycznia 2015 r.

Wniosek o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni art. 160 par. 6 kodeksu postępowania administracyjnego złożył pierwszy prezes SN. Wprawdzie przepis ten został uchylony z dniem 1 września 2004 r. ustawą nowelizującą kodeks cywilny z 17 czerwca 2004 r., ale art. 160 par. 1,2, 3 i 6 k.p.a. nadal znajduje zastosowanie w przypadku roszczeń odszkodowawczych dotyczących decyzji wydanych przed dniem wejścia w życie noweli, a uznanych za nieważne bądź wydane niezgodnie z art. 154 par. 1 k.p.a. już po tym dniu.

Zgodnie z art. 160 par. 1 k.p.a. osobie, która poniosła rzeczywistą szkodę na skutek decyzji wydanej z naruszeniem art. 154 par. 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, przysługuje możliwość dochodzenia odszkodowania. Do stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej w przypadkach wymienionych w art. 160 k.p.a. (czyli podjęcia decyzji nadzorczych) właściwy jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra albo samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ.

Od decyzji nadzorczych zasadniczo przysługuje prawo wniesienia odwołania tylko do jednej instancji. Jedynie w przypadku decyzji wydanych w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie można złożyć odwołania, ale strona niezadowolona z rozstrzygnięcia może wystąpić do właściwego organu o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Pierwszy prezes SN zwrócił uwagę, że w odniesieniu do takich decyzji pojawia się problem wykładni art. 160 par. 6 k.p.a. w związku z art. 16 par. 1 k.p.a. Od wejścia w życie nowelizacji k.p.a. ostateczne stały się te decyzje, od których nie ma odwołania. Natomiast po wejściu w życie nowelizacji prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi 11 kwietnia 2011 r. do zakresu pojęcia "decyzji ostatecznej" wliczono także decyzje, od których nie można złożyć wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Dopiero zatem od daty wejścia w życie noweli k.p. przed s.a. można jednoznacznie uznać, że termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych biegnie od daty ponownego rozpatrzenia sprawy. Nie było natomiast jasne, jak traktować decyzje wydane przed 11 kwietnia 2011 r.

W orzecznictwie wykształciły się dwa stanowiska. Zgodnie z pierwszym decyzją ostateczną w rozumieniu art. 160 par. 6 k.p.a. jest decyzja nadzorcza ministra lub samorządowego kolegium odwoławczego wydana w pierwszej instancji, nawet jeśli strona złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Zgodnie z poglądem przeciwnym, gdy od uznania decyzji za ostateczną zależy istotne dla strony skutki prawne, za początek biegu terminu przedawnienia nie można uważać daty pierwszej decyzji nadzorczej, lecz dopiero decyzję wydaną w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy.

SN rozstrzygnął wątpliwości na korzyść rzeczników takiego drugiego stanowiska. Stwierdził on mianowicie, że jeżeli strona poniosła szkodę w wyniku decyzji sprzed 1 września 2004 r., które uznano za nieważne bądź wydane z naruszeniem prawa już po tym dniu, lecz przed 11 kwietnia 2011 r., to termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie rozpoczyna bieg z chwilą bezskutecznego upływu terminu do złożenia wniosku o ponowne zbadanie sprawy albo - w przypadku złożenia takiego wniosku - w momencie wydania decyzji po ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2015 r. (sygn. III CZP 78/14)

EŚ