Nowelizacja Prawa o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych powstała w związku ze zwiększeniem w ostatnich latach liczby osób wykonujących te profesje. Ma na celu dostosowanie organizacji i funkcjonowania samorządów zawodowych do zmian, jakie w ostatnich latach zaszły wśród adwokatów i radców prawnych.

Otwarcie zawodów prawniczych spowodowało bowiem prawie dwukrotny wzrost liczby adwokatów wykonujących zawód (6 721 na koniec 2007 r. i 10 585 na koniec 2012 r.). Liczba osób wykonujących zawód radcy prawnego w porównywalnym okresie wzrosła niemal o połowę (z 18 953 do 27 054). Obecnie internetowy rejestr adwokatów prowadzony przez Naczelną Radę Adwokacką zawiera ponad 17 tys. nazwisk - choć nie wszyscy umieszczeni w rejestrze są czynni zawodowo.

Propozycje nowelizacji ustaw przygotowano w Senacie, ale wiele z tych zmian postulowały środowiska adwokatów i radców. Prezydent Bronisław Komorowski podpisał tę nowelizację w końcu listopada.

"Kończymy dziś trwająca od kilku lat publiczną dyskusję nad sądownictwem dyscyplinarnym, które jest niezależne i transparentne. To wielki sukces samorządu, obroniliśmy niezależność w tym zakresie" - mówił wtedy do przedstawicieli adwokatury zaangażowanych w prace legislacyjne nad ustawą prezes Naczelnej Rady Adwokackiej mec. Andrzej Zwara.

Nowelizacja zakłada wydłużenie - z trzech do czterech lat - kadencji adwokackich i radcowskich organów samorządowych, dzięki czemu postępowania dyscyplinarne miałyby zyskać na stabilności. Dodatkowo ma nastąpić wydłużenie terminów przedawnienia karalności czynów podlegających postępowaniu dyscyplinarnemu.

Zmiana przewiduje też wzmocnienie statusu rzeczników dyscyplinarnych adwokatury i radców prawnych, m.in. przez określenie ich zadań już na poziomie ustawowym - a nie w aktach prawnych niższego rzędu.

Ujednolicono katalog kar dyscyplinarnych dla adwokatów i radców prawnych; karami dyscyplinarnymi są w kolejności od najłagodniejszej: upomnienie, nagana, kara pieniężna, zawieszenie prawa do wykonywania zawodu na czas od trzech miesięcy do pięciu lat, pozbawienie prawa do wykonywania zawodu. Ponadto sąd dyscyplinarny będzie mógł nakazać prawnikowi przeproszenie pokrzywdzonego (do tej pory nie było to możliwe). Orzekając ten obowiązek, sąd dyscyplinarny określać będzie sposób jego wykonania, odpowiedni ze względu na okoliczności sprawy.

Nowela zakłada, że wyższe będą też kary finansowe. Prawomocne orzeczenie w zakresie takiej kary będzie stanowiło tytuł egzekucyjny w rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego i - po nadaniu mu klauzuli wykonalności przez sąd - podlegało wykonaniu w drodze egzekucji.

Usprawnienie procedur ma polegać m.in. na zmianach w trybie doręczania korespondencji między prawnikami a rzecznikiem i sądem dyscyplinarnym. Adwokat będzie miał obowiązek niezwłocznie zawiadamiać okręgową radę adwokacką o każdej zmianie adresu do doręczeń. "Pisma w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy wysłane na adres dla doręczeń uznaje się za doręczone" - zapisano w ustawie.

W postępowaniu dyscyplinarnym, za zgodą adwokata, pisma będą mogły być doręczane także za pośrednictwem poczty elektronicznej - w takim przypadku dowodem doręczenia będzie potwierdzenie transmisji danych. Zmodyfikowano też zasady sporządzania i doręczania uzasadnień orzeczeń i postanowień kończących postępowanie dyscyplinarne.

Zgodnie z ustawą do postępowań dyscyplinarnych wszczętych przed dniem jej wejścia w życie stosuje się - do ich zakończenia w danej instancji - przepisy dotychczasowe.