Roszczenie gminy wobec lokatorów o odszkodowanie uzupełniające za nieuregulowane opłaty z tytułu doprowadzenia do mieszkania mediów nie jest roszczeniem z działalności gospodarczej. Przedawnia się więc z upływem sześciu lat, a powstałe przed zmianą kodeksu cywilnego – po 10 latach – orzekł Sąd Najwyższy.
Na wokandzie SN stanął problem przedawnienia roszczeń wobec lokatorów notorycznie niepłacących za użytkowanie mieszkań komunalnych. Sprawę rozpoczęło oddalenie powództwa miasta przeciwko dwójce osób zalegających z opłatami na ponad 10 tys. zł. Dług ten obejmował należności z tytułu kosztów eksploatacji mieszkania (za dostarczanie wody, odprowadzenie ścieków, niezbędne remonty itp.). Wobec ich nieuregulowania przez najemców miasto musiało je opłacić, a następnie skierowało przeciwko lokatorom roszczenie odszkodowawcze.
Nieoczekiwanie jednak sąd I instancji oddalił powództwo gminy, uwzględniając zarzut przedawnienia podniesiony przez najemców. W uzasadnieniu wyroku tłumaczył, że żądane należności, stanowiąc tzw. odszkodowanie uzupełniające, nie zaliczałyby się do świadczeń okresowych i jako takie ulegałyby przedawnieniu w terminie 10-letnim (obowiązywał on w chwili złożenia pozwu; obecnie jest to termin 6-letni), gdyby nie były związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zdaniem sądu jednak roszczenie było w tym wypadku ściśle związane z działalnością gminy w zakresie gospodarki mieszkaniowej, dlatego przedawniło się z upływem trzech lat jako roszczenie z działalności gospodarczej.
To rozstrzygnięcie zanegowało miasto, twierdząc, że sąd źle zinterpretował przepisy kodeksu cywilnego o przedawnieniu roszczeń, a zwłaszcza art. 117 i 118 k.c. Pełnomocnik samorządu podkreślał w apelacji, że nie do przyjęcia jest uznanie dochodzonego roszczenia za pochodzące z działalności gospodarczej, gdyż obejmowało ono m.in. zwrot opłat za dostarczone media. Nie mogło się więc mieścić w pojęciu działalności gospodarczej gminy miejskiej.
Rozpoznający apelację sąd okręgowy dostrzegł w sprawie istotny problem prawny. Zadał więc Sądowi Najwyższemu pytanie prawne: czy roszczenie gminy wobec byłego najemcy o tzw. odszkodowanie uzupełniające (opłaty za media) jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i przedawnia się w terminie trzech lat?
SN przyjął pytanie do rozpoznania i udzielił odpowiedzi negatywnej. Stwierdził, że roszczenie odszkodowawcze uzupełniające, wynikające z art. 18 ust. 2 zdanie 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1234 ze zm.), obejmujące opłaty niezależne od właściciela, dochodzone przez gminę przeciwko osobie zajmującej lokal bez tytułu prawnego za okres po ustaniu tego tytułu, nie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c.
Tym samym w przypadku roszczenia odszkodowawczego uzupełniającego (zgodnie z ustawą jest to odszkodowanie, które ma pokryć straty właściciela lokalu przekraczające wysokość niezapłaconego czynszu) powinien obowiązywać ogólny termin przedawnienia dla zwykłych roszczeń, wynikający z art. 118 k.c. Obecnie jest to sześć lat, a w przypadku roszczeń powstałych przed wejściem w życie nowelizacji k.c. z kwietnia 2018 r. (tj. przed 9 lipca 2018 r.) termin wynosił 10 lat. ©℗
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2021 r. sygn. akt III CZP 85/20. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia