Należący do mnie budynek użytkowy znajduje się w fatalnym stanie, zagraża przechodniom i pojazdom parkowanym na chodniku. Czy mogę przystąpić do robót rozbiórkowych, zanim dostanę na nie pozwolenie? Czy należy dopełnić jakichś formalności? Czy zaniechanie tego może skutkować karą?
Co do zasady rozbiórkę można rozpocząć dopiero po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę, co wynika z art. 30b prawa budowlanego (dalej: p.b.). Decyzję wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej, do którego składa się wniosek zgodny z rozporządzeniem ministra rozwoju, pracy i technologii w sprawie określenia wzoru formularza wniosku o pozwolenie na rozbiórkę.
Ustawodawca przewidział także przypadki, gdy pozwolenie na rozbiórkę nie jest wymagane. W art. 31 p.b. stwierdzono m.in., że „nie wymaga decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę, ale wymaga zgłoszenia rozbiórka budynków i budowli o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości”. Ponadto nie wymaga decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę oraz zgłoszenia rozbiórka:
1) obiektów i urządzeń budowlanych, na budowę których nie jest wymagane pozwolenie na budowę,
2) budynków i budowli zlokalizowanych na terenach zamkniętych ustalonych decyzją ministra obrony narodowej.
Roboty budowlane wymagają pozwolenia
WAŻNE Roboty zabezpieczające i rozbiórkowe można rozpocząć przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę lub przed dokonaniem zgłoszenia, jeżeli mają one na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia.
Również w orzecznictwie sądowym akcentuje się, że rozbiórka obiektu jest możliwa jedynie poprzez przeprowadzenie odpowiednich robót budowlanych, które – w myśl art. 28 ust. 1 p.b. ‒ wymagają uzyskania pozwolenia na budowę. Powyższy przepis odsyła też do art. 31 p.b., który określa wyłączenia od tego obowiązku. Mają one charakter wyczerpujący i nie mogą podlegać wykładni rozszerzającej (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 7 lutego 2019 r., sygn. akt IV SA/Po 771/18).
Co istotne, za niedotrzymanie powinności administracyjnych przewiduje się odpowiedzialność karną. Jak bowiem postanowiono w art. 93 pkt 3 p.b.: „Kto dokonuje rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części, naruszając przepisy art. 30b ust. 1 lub art. 31 ust. 1, podlega karze grzywny”. Natomiast wysokość grzywny określono w art. 24 par. 1 kodeksu wykroczeń. Wymierza się ją w wysokości od 20 do 5000 zł.
Wyjątek od niedawna
Jest jednak dobra dla czytelnika wiadomość. Ustawodawca od niedawna wyjątkowo przewidział dopuszczalność rozpoczęcia rozbiórki przed uzyskaniem decyzji czy przed zgłoszeniem. W art. 31a ustawy (przepis obowiązuje od 4 lutego 2021 r.) postanowiono, że:
„1. Roboty zabezpieczające i rozbiórkowe można rozpocząć przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę lub przed dokonaniem zgłoszenia, o którym mowa w art. 31 ust. 1, jeżeli mają one na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia.
2. Rozpoczęcie robót, o których mowa w ust. 1, nie zwalnia od obowiązku bezzwłocznego uzyskania decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę lub dokonania zgłoszenia”.
Zatem w nowej regulacji prawnej ustawodawca dał możliwość rozpoczęcia m.in. robót rozbiórkowych jeszcze przed akceptacją ze strony starosty.
W opisanym przypadku, skoro budynek zagraża ludziom i mieniu, istnieją podstawy do wdrożenia robót rozbiórkowych, a zatem można rozważyć zastosowanie nowego mechanizmu. Warto jednak udokumentować konieczność pilnego rozpoczęcia prac, np. w formie fotograficznej.
Podkreślenia jednakże wymaga, że możliwość szybkiego rozpoczęcia prac nie wyłącza obowiązku niezwłocznego złożenia wniosku do starosty o wydanie decyzji w przedmiocie pozwolenia na rozbiórkę. Należy zatem jednocześnie z rozpoczęciem prac złożyć odpowiedni wniosek do starosty (na nowym formularzu). Zostanie wszczęte formalne postępowanie administracyjne, które zostanie zwieńczone wydaniem decyzji. W tym przypadku nie ma ryzyka poniesienia odpowiedzialności w trybie karnym-wykroczeniowym.
Podstawa prawna
• art. 28 ust. 1, art. 30b, art. 31, art. 31a, art. 93 pkt 3 ustawy z 7 lipca 1994 r. ‒ Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 784)
• rozporządzenie ministra rozwoju, pracy i technologii z 23 lutego 2021 r. w sprawie określenia wzoru formularza wniosku o pozwolenie na rozbiórkę (Dz.U. z 2021 r. poz. 346)
• art. 24 par. 1 ustawy z 20 maja 1971 r. ‒ Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 281; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 720)
