Można odliczyć od przychodu odszkodowanie za wypowiedzenie najmu, jeżeli celem było zakończenie nierentownego kontraktu – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W sprawie, którą zajął się NSA, chodziło o bank prowadzący oddziały i placówki bankowe w wynajętych lokalach. Z umów najmu zawartych na czas określony wynikało, że bank może wypowiedzieć je bez zachowania terminów w trzech przypadkach: gdy wynajmujący dopuścił się naruszenia ciążących na nim obowiązków, gdy nie utrzymuje budynku lub pomieszczenia w należytym stanie technicznym oraz – trzecia możliwość – gdy stan techniczny lokalu oraz ujawnione lub powstałe w trakcie eksploatacji wady nie pozwalają na niezakłócone i nieprzerwane prowadzenie działalności bankowej. Innej przyczyny wypowiedzenia nie przewidziano.
Gdy okazało się, że niektóre placówki są nierentowne, bank zdecydował się je zamknąć i zawrzeć porozumienia z wynajmującymi. Musiał wprawdzie zapłacić z tego powodu odstępne, ale było to dla niego korzystniejsze, niż gdyby miał kontynuować umowy najmu.
Bank chciał zaliczyć wypłacone odszkodowania do kosztów uzyskania przychodu. Stał na stanowisku, że są to wydatki ekonomicznie uzasadnione i należy je uznać za koszty zabezpieczenia źródła przychodów.
Innego zdania była warszawska izba skarbowa. Stwierdziła, że bank, wypowiadając umowy, pozbawił się możliwości korzystania z przedmiotu najmu wykorzystywanego do działalności bankowej, a tym samym utracił źródło przychodów. Tym samym przestał istnieć związek między wydatkiem a przychodem podatkowym, będący warunkiem odliczenia.
Bank zaskarżył tę interpretację i wygrał. WSA w Warszawie orzekł, że izba pominęła w interpretacji cel ekonomiczny, którym kierował się bank, wypowiadając umowy najmu. Sąd zgodził się z pełnomocnikami skarżącego, że redukując wydatki na nierentowne placówki, bank działał w celu zachowania lub zabezpieczenia przychodów. „Jest wiedzą powszechnie znaną, że banki swoją działalność prowadzą nie tylko poprzez centralę banku, ale również poprzez oddziały banku (placówki), zaś rentowność tych oddziałów przekłada się na przychód banku” podkreślił sąd.
Z rozstrzygnięciem tym zgodził się NSA, oddalając skargę kasacyjną dyrektora warszawskiej izby.
Wycofanie się z kontraktu nie zawsze korzystne

Według wrocławskiego WSA, nawet gdy podatnik odstąpił od umowy z racjonalnych przesłanek ekonomicznych, by ograniczyć ryzyko straty, nie można przyjąć, że wypłacone przez niego odszkodowanie było wydatkiem poniesionym w celu zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodów.Taki wniosek płynie z orzeczenia w sprawie dewelopera (wyrok z 14 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Wr 251/14), który – na skutek sądowego wyroku – musiał zapłacić odszkodowanie za odstąpienie od umowy wybudowania lokalu mieszkalnego. Deweloper chciał pomniejszyć o nie swój przychód. Wskazywał, że art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT nie pozwala zaliczać do kosztów podatkowych jedynie kar umownych oraz odszkodowań z tytułów wyraźnie wskazanych w tym przepisie (tj. z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług, zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad oraz zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług). We wniosku o interpretację deweloper tłumaczył, że odstępując od umowy, chciał ograniczyć straty związane z brakiem zgody niedoszłego klienta na podwyższenie ceny mieszkania. Miał więc na względzie zabezpieczenie i zachowanie źródeł przychodu. Jako dowód wskazał, że ostatecznie sprzedał lokal w przetargu za znacznie wyższą kwotę. Zarówno izba skarbowa, jak i sąd przyznali, że w tej sprawie nie można mówić o wadach towarów, robót ani usług. Jednocześnie jednak zakwestionowali związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poniesionym wydatkiem a przychodem. Stwierdzili, że samo działanie zmierzające do ograniczenia straty nie jest podstawą do uznania, że spełnione zostały warunki, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Konieczność zapłaty odszkodowania należy rozpatrywać w kategorii ryzyka związanego z prowadzeniem działalności, którego nie można przenosić przy użyciu przepisów podatkowych na Skarb Państwa – stwierdził wrocławski sąd. Stefan Dasiewicz, specjalista w 8Tax Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o.

ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 28 marca 2014 r., sygn. akt II FSK 1728/12 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia