Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zasady dopuszczenia do egzaminu notarialnego oraz formy jego zdawania są zgodne z konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Krajowej Rady Notarialnej dotyczący zasad dopuszczenia do egzaminu notarialnego oraz formy zdawania egzaminu.
Zobacz: Jawność postępowań dyscyplinarnych notariuszy
Zgodnie z art. 12 § 2 pkt 3 p.n. okresem zwalniającym z obowiązku odbycia aplikacji notarialnej jest faktyczne wykonywanie przez pięć lat odpowiednich czynności na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Przy ocenie spełnienia warunku przystąpienia do egzaminu notarialnego bez odbycia aplikacji, bierze się pod uwagę "okres zatrudnienia" wskazany w świadectwie pracy lub zaświadczeniu o zatrudnieniu albo okres wykonywania czynności wynikający z umowy cywilnoprawnej. W odniesieniu do takiej umowy do ustalenia wymaganego okresu znajdują zastosowanie przepisy Kodeksu pracy dotyczące wymiaru czasu pracy jak również art. 12 § 3 p.n. Przepis ten stanowi, że w przypadku wykonywania pracy w niepełnym wymiarze okresy, o których mowa w art. 12 § 2 pkt 2 - 4 p.n. podlegają proporcjonalnemu wydłużeniu - ocenił Trybunał.
Zobacz: Notariusze dyskryminowani ze względu na wiek
W przypadku przedłożenia przez osobę powołującą się na art. 12 § 2 pkt 3 p.n. umowy cywilnoprawnej niewskazującej wymiaru czasowego wykonywania czynności wymagających wiedzy prawniczej bezpośrednio związanych z czynnościami wykonywanymi przez notariusza w kancelarii notarialnej, przewodniczący komisji kwalifikacyjnej wzywa, w trybie art. 64 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, do usunięcia braku formalnego wniosku o dopuszczenie do egzaminu notarialnego. Uchybienie to polega na niedołączeniu "dokumentów zaświadczających co najmniej 5 -letni okres wykonywania czynności". Przedłożenie odpowiedniego zaświadczenia wystawionego przez notariusza również będzie spełnieniem ustawowego wymogu przedłożenia dokumentu potwierdzającego co najmniej pięcioletnią praktykę w zawodzie.
Odnosząc się do zarzucanego przez wnioskodawcę pominięcia ustnej formy egzaminu notarialnego TK ponownie przypomniał, że powołany jako wzorzec kontroli art. 17 ust. 1 konstytucji może stanowić kryterium oceny zakwestionowanych unormowań z punktu widzenia tego: czy samorząd danego zawodu zaufania publicznego został powołany w drodze ustawy oraz - czy regulacje prawne są ukształtowane w taki sposób, że przypisują temu samorządowi uprawnienia w zakresie reprezentowania jego członków i sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu. Jednocześnie zespół instrumentów w ramach tej pieczy przekazany przez ustawodawcę korporacji zawodowej może być nawet bardzo wąski, o ile zapewniono inne adekwatne środki zagwarantowania należytego poziomu usług świadczonych przez członków korporacji.
Zobacz: RPO w sprawie systemu oceny pracy notariuszy
Przyjęcie powyższego założenia prowadzi do wniosku, że forma egzaminu notarialnego (pisemna, ustna) nie mieści się w zakresie normowania art. 17 ust. 1 konstytucji. W istocie sam egzamin może być uznany za jeden z elementów sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu zaufania publicznego, ponieważ ma wpływ na weryfikację posiadania odpowiednich kwalifikacji do wykonywania zawodu. Przekazanie zaś określonemu podmiotowi kompetencji do przygotowania i przeprowadzenia egzaminu leży w gestii ustawodawcy, który dysponując względną swobodą zdecydował się na przyjęcie konstrukcji państwowej procedury rekrutacyjnej z elementami "usamorządowienia". O ile jednak powyższe kwestie wiążą się z treścią art. 17 ust. 1 konstytucji, to problematyka formy egzaminu notarialnego pozostaje poza zakresem przedmiotowym tego wzorca konstytucyjnego.
Pominięcie części ustnej egzaminu notarialnego jest świadomym wyborem prawodawcy. Ustawodawca działał w zakresie przysługującej mu swobody, realizując obowiązek zgodności z konstytucją wprowadzonych rozwiązań poprzez zapewnienie odpowiedniego wpływu samorządu zawodowego na treść i przebieg egzaminu notarialnego.
PS/źródło:TK
Zobacz także:
TK: Notariusz jako płatnik ponosi odpowiedzialność za podatek niepobrany
ETS: Ograniczenie dostępu do zawodu notariusza niezgodne z prawem unijnym