RPO zwróciła się do Ministra Sprawiedliwości w sprawie braku podstaw prawnych zawieszenia postępowania cywilnego w przypadku skierowania przez sąd pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego.
Jeszcze w czerwcu ubiegłego roku Rzecznik Praw Obywatelskich skierował wystąpienie do ówczesnego Ministra Sprawiedliwości, dotyczące braku w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego podstaw prawnych zawieszenia postępowania cywilnego w przypadku skierowania przez sąd powszechny pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego.
Problem ten dotyczy zarówno braku podstawy do zawieszenia postępowania cywilnego w tej sprawie, w której sąd kieruje pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego, jak również zawieszenia postępowania w innej, lecz analogicznej, sprawie cywilnej, prowadzonej przez inny sąd, w którym zastosowanie ma przepis prawa zakwestionowany w pytaniu prawnym.
Zobacz: RPO w sprawie powrotu sędziego do zawodu w związku z poprawą stanu zdrowia
Jeśli chodzi o pierwszą ze wskazanych sytuacji, jako podstawa prawna do zawieszenia postępowania wskazywany jest § 106 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych. Jednak w ocenie Rzecznika istnieją poważne wątpliwości co do dopuszczalności regulowania aktem rangi podustawowej materii podstaw do zawieszenia postępowania cywilnego.
Z kolei w drugim przypadku brak jest jakiejkolwiek podstawy prawnej do zawieszania postępowania w sprawach analogicznych do tej, w której sąd skierował pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego. Jednak jak wskazuje RPO, sądy także w tym przypadku zawieszają postępowania, powołując się na pogląd wyrażony w wyroku SN z dnia 28 września 1994r., w którym sąd stwierdził, że na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd może zawiesić postępowanie w sprawie cywilnej także w przypadku przedstawienia Trybunałowi Konstytucyjnemu przez sąd w innej sprawie pytania prawnego dotyczącego zgodności z Konstytucją ustawy, która ma być zastosowana.
Zobacz: RPO: Status osoby kończącej aplikację musi zostać uregulowany
Odnosząc się do kwestii zasadności wprowadzenia do kodeksu postępowania cywilnego podstawy prawnej do zawieszania postępowania w sprawie, w której sąd skierował pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego, w odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika wskazano, iż kwestia ta była przedmiotem rozważań działającej przy Ministrze Sprawiedliwości Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, która za niezasadne uznała wprowadzenie w omawianym wypadku możliwości zawieszenia postępowania. W ocenie Komisji w takim wypadku powinien być per analogiam stosowany przepis art. 390 § 1 k.p.c. W związku z powyższym sąd powinien zatem odroczyć rozpoznanie sprawy. W ocenie resortu sprawiedliwości odroczenie rozprawy, ze względu na wagę szybkości postępowania dla efektywnej realizacji prawa do rzetelnego procesu sądowego, jest korzystniejsze. Nie ma bowiem przeszkód, aby oczekując na rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego, sąd podejmował np. czynności w zakresie postępowania dowodowego, zwolnienia od kosztów sądowych itp. Podobnie, w ocenie resortu sprawiedliwości, w wypadku skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego, sąd rozpoznający sprawę analogiczną winien - o ile podziela wątpliwości natury konstytucyjnej, skierować własne pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego i przez analogię z art. 390 § 1 k.p.c. odroczyć rozpoznanie sprawy - ocenia resort.
W ocenie Rzecznika w przypadku kiedy rekomendowanym rozwiązaniem w sytuacji skierowania przez sąd pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego byłoby odraczanie rozpoznania sprawy to wzorem art. 390 § 1 k.p.c. zasadne jest wprowadzenie wyraźnej normy prawnej, stanowiącej podstawę takiego działania sądu. Po drugie, jak wskazują skargi wpływające do Rzecznika, zaprezentowany pogląd nie jest jednolicie podzielany przez sądy powszechne, co powoduje, że praktyka w tym zakresie jest rozbieżna - wskazuje RPO.
Zobacz: RPO: Potrzebne zmiany w systemie stanowienie prawa
Ponadto jak zauważył Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości w odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika, skutki procesowe zawieszenia postępowania i odroczenia rozpoznania sprawy dla stron postępowania są odmienne.
Należałoby jednak zaznaczyć, iż nie znajduje uzasadnienia różnicowanie sytuacji procesowej stron z uwagi na istnienie rozbieżnej praktyki sądowej w omawianym zakresie, spowodowanej brakiem jednoznacznego uregulowania w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.
W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się z prośbą o ponowne rozważenie zasadności podjęcia prac legislacyjnych nad zmianami do Kodeksu postępowania cywilnego w omawianym zakresie oraz niezwłocznego wyeliminowania z obrotu prawnego § 106 ust. 1 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych.
Źródło:RPO
Zobacz także: