W dniu 5 maja 2011 roku, Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy dotyczące zasad utraty prawa do wynagrodzenia przez nadzorcę sądowego i zarządcę masy upadłościowej. Zgodnie z orzeczeniem TK zasady te są zgodne z Konstytucją.
Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zostało wydane w odpowiedzi na pytanie prawne Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych. Postępowanie toczące się przed Trybunałem Konstytucyjnym, zainicjowane pytaniem prawnym, dotyczyło utraty prawa do wynagrodzenia i zwrotu wydatków zarządcy masy upadłościowej, który nie wystąpił o nie w terminie ustalonym przez kwestionowany przepis.
Zarządca traci prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 164 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze w zakresie, w jakim przewiduje, że zarządca traci prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków, jeżeli nie zażąda ich przed upływem terminów do wniesienia zarzutów na układ, jest zgodny z art. 2 i art. 64 ust. 1 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 1 pkt 2 oraz art. 4 pkt 1 Europejskiej Karty Społecznej, sporządzonej w Turynie dnia 18 października 1961 r. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Uzasadnione ograniczenie prawa zarządcy
TK podzielił stanowisko Sądu pytającego, iż krótki, nieprzekraczalny termin do złożenia wniosku o zasądzenie wynagrodzenia ogranicza prawo zarządcy do uzyskania gratyfikacji za wykonane czynności. W ocenie Trybunału, ograniczenie to jest jednak w pełni uzasadnione logiką postępowania upadłościowego i rozwiązaniami systemowymi. Wynagrodzenie zarządcy należy do kosztów postępowania upadłościowego, pokrywanych z masy upadłości, dlatego sąd w chwili zatwierdzania układu musi znać wysokość należności mających przypaść zarządcy. W przeciwnym razie ocena realności wykonania układu byłaby niewiarygodna. Zdaniem Trybunału zarządca, jako podmiot profesjonalnie wykonujący swoje czynności w postępowaniu, powinien znać i respektować rygoryzm mechanizmu przyznawania wynagrodzenia. Trybunał zwrócił uwagę, że podobny rygoryzm przewidziano także w przepisach ogólnych postępowania cywilnego w odniesieniu do profesjonalnych pełnomocników, zwłaszcza ustanowionych z urzędu.
Domniemanie konstytucyjności stanowionego prawa
Trybunał odniósł się do zarzutu naruszenia art. 2 Konstytucji, podnosząc iż z zasady demokratycznego państwa prawnego wynika przede wszystkim domniemanie konstytucyjności stanowionego prawa. Kształtowanie jego treści należy do władzy ustawodawczej, której przysługuje w tym względzie znaczna swoboda. Trybunał wskazał też iż art. 164 ust. 4 prawa upadłościowego i naprawczego (p.u.n.) nie budzi wątpliwości pod względem jego jasnego i oczywistego sformułowania zrozumiałego dla adresatów.
Ograniczenie czasowe nie narusza istoty prawa majątkowego
Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 64 konstytucji Trybunał przypomniał, że naruszenie istoty prawa majątkowego występuje wtedy, gdy wprowadzone ograniczenia dotyczą podstawowych uprawnień składających się na treść określonego prawa i uniemożliwiają realizację przez to prawo funkcji, którą ma ono pełnić w porządku prawnym lub w ogóle korzystanie z tego prawa. Ograniczenie czasowe skorzystania przez zarządcę z prawa do wynagrodzenia nie narusza jednakże istoty chronionego prawa i nie prowadzi do jego faktycznej pozorności. Uruchomienie rygoru z art. 164 ust. 4 p.u.n. jest bowiem pochodną zachowania się adresata normy, zaznajomionego z jej istnieniem już na etapie uzyskania prawa do wykonywania zawodu, a zatem wyposażonego w wiedzę i narzędzia umożliwiające uchronienie się przed sankcją. W działaniu przepisu nie ma elementu zaskoczenia.
Przedstawiciel zawodu regulowanego o odmiennym od pracowniczego statusie
Odnośnie zarzutu naruszenia Europejskiej Karty Społecznej Trybunał stwierdził, że stanowią one nieadekwatny wzorzec kontroli. Zarządca w postępowaniu upadłościowym nie występuje w roli pracownika, podlegającego szczególnej ochronie prawnej, lecz funkcjonuje jako przedstawiciel zawodu regulowanego o zasadniczo odmiennym od pracowniczego statusie, i otrzymuje "wynagrodzenie za swoje czynności odpowiadające wykonanej pracy" (art. 162 ust. 1 p.u.n.), które ma charakter wyłącznie procesowy.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Piotr Tuleja, sprawozdawcą była sędzia TK Małgorzata Pyziak-Szafnicka.
RO/ źródło: TK
Zobacz także: