Bartosz Kulawik, Centrum Badań Kosmicznych Polska Akademia Nauk

Wraz z umieszczeniem na orbicie okołoziemskiej pierwszego satelity obrazującego (Landsat 1) w drugiej połowie XX wieku (1972 rok) nastała era teledetekcji satelitarnej, czyli pozyskiwania informacji o obiektach lub zjawiskach, znajdujących się na powierzchni Ziemi, bez konieczności bezpośredniego kontaktu między nimi a sensorem. Początkowo satelity wykorzystywane były do pozyskiwania i analizowania informacji jedynie o stanie środowiska w skali kraju lub regionu, głównie ze względu na stopień zaawansowania technologicznego ówczesnych skanerów. Jednak wraz z rozwojem technologii kosmicznych, zastosowanie zobrazowań satelitarnych stawało się coraz szersze. W roku 1999 wystrzelony został pierwszy wysokorozdzielczy satelita o nazwie IKONOS, który z wysokości 681 km nad Ziemią potrafił zarejestrować obiekty o powierzchni poniżej 1 m2. Obecna konstelacja obejmuje aż 7 wysokorozdzielczych satelitów (WorldView1, WorldView2, QuickBird, GeoEye, Ikonos, Eros B, Pleiades), obrazujących obiekty o powierzchni nawet poniżej 0,25 m2.

Pozyskiwane obrazy są archiwizowane i udostępniane wszystkim zainteresowanym użytkownikom w postaci biblioteki satelitarnej. Polska posiada bardzo bogatą bibliotekę wysokorozdzielczych obrazów satelitarnych, które zarejestrowane były w latach 1999-2012 (ten proces oczywiście trwa nadal) i pokrywają terytorium całego kraju. Dostęp do zasobów zobrazowań zapewniają firmy, będące krajowymi partnerami operatorów satelitarnych i zajmujące się dystrybucją obrazów na terenie danego kraju.

Zobacz: Wyrok ETS odnośnie kosztów postępowań transgranicznych

Obrazy satelitarne są gromadzone i przetwarzane w postaci cyfrowej. Każde zarejestrowane zobrazowanie posiada zdefiniowane współrzędne i odwzorowanie, np. układ współrzędnych płaskich prostokątnych "1992", według państwowego systemu odniesień przestrzennych. Odpowiednie przetworzenie obrazu, usuwające zniekształcenia spowodowane ukształtowaniem terenu, pozwala przekształcić go w tzw. ortofotomapę, która jest produktem kartometrycznym, mapą. Oznacza to, że wszystkie obiekty na takiej ortofotomapie są przedstawione w jednolitej skali. Dzięki temu pomiar odległości i powierzchni na mapie cyfrowej wykonywany jest analogicznie jak na mapie papierowej, np. mapie zasadniczej lub mapie ewidencji gruntów i budynków (dla przykładu: dla skali 1:5 000 odcinek na mapie o długości 1 cm odpowiada 50 m w terenie).

Biblioteka obrazów satelitarnych jest bezcennym źródłem informacji o historii danego obszaru. Na bazie pozyskanych w konkretnym momencie czasowym obrazów można uzyskać obiektywną i bardzo precyzyjną informację o interesującym nas miejscu na Ziemi, o konkretnym obiekcie i stanie zagospodarowania obszaru, np. o działce ewidencyjnej, drodze, budynku, użytkowaniu terenu itp. Materiał taki jest niepodważalnym i niekwestionowanym dowodem w postępowaniu administracyjnym, czy też sądowym, a wykorzystywanie tego typu informacji uwzględnione zostało w polskim prawie na mocy artykułu 308 § 1 i 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego (Dział III Dowody). Zgodnie z tym zapisem możliwe jest wykorzystanie jako dowodu w postępowaniu administracyjnym lub sądowym m.in. materiałów zarejestrowanych za pomocą przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki – i niewątpliwie do tych urządzeń zaliczyć należy skanery satelitarne.

Zobacz: SA: Biegli nie są uprawnieni do rozstrzygania o winie

Najczęstsze przykłady wykorzystania bibliotek satelitarnych dotyczyć będą zarejestrowanych zmian w sposobie użytkowania ziemi, zmian w infrastrukturze naziemnej, dewastacji czy deformacji terenu etc. Często obrazy satelitarne mogą być wykorzystane do wnioskowania pośredniego lub wyodrębnienia cech terenu nie widocznych gołym okiem. W taki sposób można niekiedy udokumentować, iż przed wykonaniem zdjęcia satelitarnego teren mógł być skażony lub zdewastowany, co w obrazie przejawia się w postaci wyraźnych zmian w pokryciu terenu i roślinności, a także zmian w charakterystyce odbicia spektralnego gleby wynikających ze zmian chemicznych lub wilgotnościowych. Obrazy satelitarne mogą też być kluczowym dowodem w sprawie prowadzenia określonych rodzajów działalności na terenie – o ile te rodzaje działalności zostały wcześniej zarejestrowane „okiem” satelity.

Obrazy wykonane przez wysokorozdzielczego satelitę. Źródło: DigitalGlobe, dostarczone przez firmę SmallGIS Sp. z o.o.