Czy członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością można w każdym czasie odwołać? Na pytania odpowiada dr Sebastian Koczur.
Nie zawsze. Przepisy kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) przewidują możliwość ograniczenia odwołania członka zarządu. Ma ona dwojaki charakter: przedmiotowy lub podmiotowy.
Ten drugi polega na wyłączeniu prawa zgromadzenia wspólników do odwołania członka zarządu. Jest to możliwe tylko w jednym przypadku – gdy w umowie spółki wspólnicy na mocy art. 174 par. 3 k.s.h. przyznają jednemu lub niektórym wspólnikom szczególne uprawnienie do powoływania lub odwoływania członka zarządu.
Chcę tutaj wyjaśnić, że za członka zarządu uważa się tylko osobę, która została powołana na tę funkcję w trybie przewidzianym w kodeksie spółek handlowych, a jej mandat jeszcze nie wygasł. Nie może to być więc osoba, której mandat wygasł, mimo że faktycznie wykonuje obowiązki członka zarządu.
Czy na gruncie orzecznictwa sądów apelacyjnych i Sądu Najwyższego wykształciła się jakaś specyficzna procedura, związana z odwoływaniem członków zarządu?
Sąd Najwyższy nie zajął wyraźnego stanowiska co do tego, czy wspólnicy mogą skutecznie odwołać zarząd, gdy umowa spółki zastrzegła w tym celu wyłączną właściwość innych osób i organów niż zgromadzenie wspólników. Z kolei Sąd Apelacyjny w Olsztynie w jednym z orzeczeń uznał, że w takim przypadku uprawnienie zgromadzenia wspólników ma charakter bezwzględny.
Wskazał, iż art. 203 par. 1 k.s.h. jest przepisem szczególnym w stosunku do regulacji zawartej w art. 201 par. 4 k.s.h. i dlatego daje zgromadzeniu wspólników uprawnienie do odwołania członka zarządu w każdym czasie.
Uważa, że wyłączenie uprawnień zgromadzenia wspólników będzie sprzeczne ze statusem organu najwyższego, jaki ma ono w spółce, i nie da się tego pogodzić z zasadą ładu korporacyjnego, polegającą na przyznaniu wszystkim wspólnikom prawa do podejmowania decyzji odnośnie do spółki.
Na czym polegają ograniczenia przedmiotowe?
Umowa oraz statut spółki mogą zawierać postanowienia ograniczające prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów. W konsekwencji mogą przewidywać enumeratywnie mniej lub bardziej szczegółowo wyliczone okoliczności, które uzasadniają prawo odwołania zarządu, na przykład w razie podejmowania działań szkodliwych dla spółki.
Uchwała w sprawie odwołania z funkcji członka zarządu powoduje natychmiastowe ustanie korporacyjnego stosunku członkostwa tej osoby w zarządzie spółki. W judykaturze dominuje stanowisko, że pozbawia to osobę odwołaną korporacyjnego statusu prawnego w momencie podjęcia stosownej uchwały lub w innym terminie w niej wskazanym, pod warunkiem że nie zostanie wyeliminowana z obrotu prawomocnym orzeczeniem sądu.