Ogrody działkowe – jakie są najważniejsze założenia sejmowych projektów?

W Sejmie znalazły się trzy projekty ustaw: PO, obywatelski oraz Solidarnej Polski, a także nowelizacja już istniejącej ustawy, zaproponowana przez SLD. Czym się różnią i jakie proponują rozwiązania w spornych kwestiach?

Projekt PO zakłada:

• likwidację PZD;

• rozdysponowanie mienia PZD pomiędzy skarb państwa a gminy;

• grunty, budynki i urządzenia znajdujące się w granicach ogrodu, niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania ogrodu działkowego i przeznaczone do wspólnego korzystania przez działkowców, mają stać się mieniem właściciela gruntu;

• pozostałe mienie miałoby wejść w skład tworzonego Krajowego Funduszu Ogrodowego;

• działkowcy mają zachować prawa do swoich altan, obiektów gospodarczych i innych budowli;

• likwidacji podlega także Fundusz Rozwoju Rodzinnych Ogrodów Działkowych (FRROD);

• ustanawia na gruntach, na których w dniu wejścia w życie ustawy będą istnieć ogrody działkowe, obowiązek zawarcia przez właścicieli ze stowarzyszeniami ogrodowymi reprezentującymi działkowców bezterminowych umów na prowadzenie ogrodów.

Likwidacja ogrodów byłaby możliwa jedynie w celu realizacji inwestycji celu publicznego lub innego celu zapisanego w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
W obu tych przypadkach właściciel gruntu (gmina, skarb państwa) miałby obowiązek zapewnienia działkowcom działek w innych ogrodach lub odtworzenia ogrodu w innym miejscu;

• we wszystkich przypadkach likwidacji ogrodu, właściciel gruntu musiałby wypłacić odszkodowanie za utracone mienie i poniesione nakłady na inwestycje wspólne;

• ustawa zwalnia nieruchomości gruntowe, a także budynki posadowione i użytkowane zgodnie z prawem, z podatków i opłat lokalnych. Ogranicza też opłaty roczne, jakie działkowcy musieliby płacić na rzecz właściciela gruntu do kwoty nie większej niż pięciokrotność wysokości podatku rolnego;

• ogrody prowadzić będą stowarzyszenia ogrodowe zakładane przez działkowców z danego ogrodu. Przynależność do stowarzyszenia będzie dobrowolna;

• powołanie funduszu ogrodowego, w celu finansowania inwestycji na częściach wspólnych ogrodu;

• projekt wprowadza narzędzie do walki z działkowcami łamiącymi zakaz wykorzystywania działki do celów mieszkaniowych albo prowadzenia działalności gospodarczej. Wójt, burmistrz, prezydent będą mogli co rok nakładać kary pieniężne na takich działkowców w wysokości do trzykrotności (łamanie zakazu zamieszkiwania) lub do pięciokrotności (łamanie zakazu działalności gospodarczej) podatku od nieruchomości liczonego dla budynku, w którym prowadzi się działalność gospodarczą.

Obywatelski projekt o ogrodach działkowych

Pod projektem Komitetu Inicjatywy Obywatelskiej podpisało się ponad 920 tys. osób.

Uwzględnia on zarzuty TK wobec obecnie obowiązującej ustawy z 2005 r. i zakłada zachowanie praw działkowców.

Inne założenia:

• wprowadza pełną swobodę zrzeszania się działkowców w stowarzyszenia ogrodowe;

• zabezpieczenie interesów działkowców poprzez zapewnienie im pełnej ochrony praw nabytych i uregulowanie praw własności do działek;

• zachowuje wszystkie prawa przysługujące obecnie działkowcom oraz realizuje postulaty zawarte w wyroku, a w szczególności dotyczące wolności zrzeszania się;

• tak jak dotychczas, ROD mają być zakładane na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz stowarzyszeń ogrodowych. Jednak nabywanie praw do gruntów przez stowarzyszenia ogrodowe ma się odbywać na warunkach określonych przez strony. Tak więc od woli właściciela będzie zależało, czy chce ustanawiać tytuł prawny do nieruchomości nieodpłatnie (jak dotychczas), czy też odpłatnie;

• prowadzenie ogrodu powierzane jest jednemu stowarzyszeniu. Każdy z działkowców ma także posiadać równe prawa do wpływu na zarządzanie ROD. Gwarantuje to prawo do członkostwa w stowarzyszeniu Jednocześnie projekt wyklucza jednak jakikolwiek przymus członkostwa;

• zakaz wykorzystania działki do innych celów, a zwłaszcza do zamieszkiwania lub prowadzenia działalności gospodarczej i zarobkowej;

• projekt wprowadza nowy przepis, który stwarza gminom możliwość udzielania dotacji celowej dla stowarzyszenia ogrodowego na ogólnych zasadach;

• jako podstawową formę przewidziano dzierżawę działkową będącą specyficzną umową dzierżawy. Podobnie jak umowa dzierżawy w rozumieniu Kodeksu cywilnego, tego typu umowa uprawniałaby działkowca do używania gruntu i pobierania z niego pożytków. Jednak dotyczyłaby ściśle określonej rzeczy, jaką jest działka, wobec czego umowa przewidywałaby także obowiązki związane z odpowiednim wykorzystaniem działki oraz regulowaniem opłat ogrodowych;

• dzierżawa działkowa będzie umową nieodpłatną co do zasady, tzn. nie będzie pobierany czynsz z tytułu korzystania z działki. Przewidziano jednak odstępstwo od tej reguły, wprowadzając możliwość pobierania czynszu od działkowca tylko wtedy, gdy samo stowarzyszenie ogrodowe ma obowiązek uiszczać czynsz na rzecz właściciela gruntu, tzn. gdyby przysługujący temu stowarzyszeniu tytuł prawny do gruntu miał charakter odpłatny.

Projekt SLD:

• wprowadza nową definicję ogrodu określonego jako „wydzielony obszar gruntu będący we władaniu organizacji pozarządowej", której celem jest działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;

• stanowiące własność Skarbu Państwa grunty, przeznaczone pod rodzinne ogrody działkowe lub będące dotychczas w użytkowaniu PZD podlegałyby komunalizacji na rzecz właściwej jednostki samorządu terytorialnego;

• samorząd mógłby przekazać grunty, na których znajdują się ogrody działkowe, w użytkowanie (też wieczyste) organizacji pozarządowej (czyli np. związkowi zrzeszającemu działkowców);

• organizacje użytkujące rodzinne ogrody działkowe byłyby zwolnione od podatków i opłat (administracyjnych, skarbowych);

• likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego wymagałaby przeprowadzenia konsultacji z władzami jednostki samorządu terytorialnego (np. gminy), na której terenie się znajduje;

• podmiot, w którego interesie nastąpiłaby likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego (np. gmina), zobowiązany byłby wypłacić odszkodowanie zarówno podmiotowi użytkującemu grunt (np. związkowi zrzeszającemu działkowców), jak i osobom, którym podmiot ten przyznał użytkowanie działki;

• PZD zachowuje prawa i obowiązki nabyte przed dniem wejścia przepisów ustawy; dotyczy to w szczególności praw i obowiązków wynikających z użytkowania lub użytkowania wieczystego;

• zobowiązuje PZD do uchwalenia w terminie 12 miesięcy od dnia ewentualnego wejścia w życie niniejszej ustawy nowego statutu, odpowiadającego wymogom ustawy prawo o stowarzyszeniach, a następnie zgłoszenia zmian do Krajowego Rejestru Sądowego.

Założenia projektu Solidarnej Polski:

• likwidacja PZD;

• uprawa i korzystanie z działki będą możliwe wyłącznie w dwóch formach prawnych: prawa własności oraz prawa użytkowania;

• wielkość udziału w częściach wspólnych ogrodu będzie uzależniona od wielkości posiadanej działki i będzie odpowiadała stosunkowi jej powierzchni względem ogólnej powierzchni działek w ogrodzie;

• likwidacja ogrodu działkowego może się odbyć tylko w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi potrzebami gospodarczymi lub społecznymi;

• w przypadku dokonania likwidacji, właściwy organ zapewnia teren zastępczy, o powierzchni nie mniejszej niż likwidowany ogród, wyposażone w taką samą infrastrukturę.

Dużo wskazuje na to, że największe szanse na uchwalenie ma projekt obywatelski, pod którym podpisało się ponad 920 tysięcy osób. Już teraz poparcie dla niego deklarują kluby PSL, PiS oraz Ruchu Palikota. Co ważne - projekt może też liczyć na przychylność SLD i Solidarnej Polski.

Najwięcej kontrowersji wzbudzają zmiany, które zaproponowała Platforma Obywatelska, głównie z powodu obaw co do utraty działek.