Jakie trzeba spełnić wymogi
Od marca 2009 r. – czyli od czasu wejścia w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2009r. o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury (Dz.U. z 2009r., nr. 26, poz. 157 ze zm.) zmieniły się wymagania stawiane kandydatom na asystentów sędziów.
Asystentem według ustawy może zostać osoba, która:
1. jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
2. jest nieskazitelnego charakteru,
3. ukończyła wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,
4. ukończyła 24 lata,
5. ukończyła aplikację ogólną prowadzoną przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury lub zdał egzamin sędziowski lub prokuratorski albo ukończył aplikację notarialną, adwokacką lub radcowską i złożył odpowiedni egzamin.
Oprócz tego kandydat na asystenta sędziego powinien wziąć udział w egzaminie odbywającym się w ramach konkursu na to stanowisko, organizowanym przez właściwego prezesa sądu.
Jak wygląda taki konkurs?
Jest on przeprowadzany jest w formie pisemnej i składa się z dwóch części:
1) testu obejmującego 36 pytań z zakresu prawa karnego i cywilnego materialnego oraz procesowego;
2) dwóch kazusów, których rozwiązanie polega na opracowaniu uzasadnienia postanowienia sądu - po jednym z zakresu prawa procesowego karnego i cywilnego.
W trakcie konkursu (w części polegającej na rozwiązywaniu kazusów) kandydaci mogą posługiwać się tekstami aktów normatywnych udostępnionych przez komisję.
Zatrudnieni na stanowisku asystenta sędziego mogą być kandydaci, którzy uzyskali z części testowej konkursu co najmniej 28 punktów oraz z rozwiązania kazusów co najmniej 8 punktów – pozostałe zasady przeprowadzania konkursu regulują przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 września 2008 roku w sprawie przeprowadzania konkursów na stanowisko asystenta sędziego( Dz. U. z 2008r., nr.167, poz.1037).
Jaki jest zakres czynności asystenta sędziego
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie czynności asystentów sędziów (Dz. U. z dnia 19 listopada 2012 r.) przewiduje następujący zakres czynności dla asystentów sędziów:
• Na zlecenie sędziego i pod jego kierunkiem asystent sędziego sporządza projekty zarządzeń, orzeczeń lub ich uzasadnień.
• Na zlecenie sędziego asystent sędziego samodzielnie:
• dokonuje analizy akt sprawy we wskazanym zakresie;
• kontroluje stan spraw odroczonych, zawieszonych lub oczekujących na podjęcie czynności przez sędziego albo sąd;
• zwraca się do osób i instytucji o nadesłanie informacji lub dokumentów niezbędnych do przygotowania sprawy do rozpoznania;
• sporządza odpowiedzi na pisma niebędące pismami procesowymi;
• gromadzi, we wskazanym zakresie, orzecznictwo i literaturę przydatne do rozpoznawania spraw lub wykonywania innych zadań powierzonych sędziom w danym wydziale.
W uzasadnionych wypadkach, jeżeli wymagają tego zasady sprawności, racjonalności lub ekonomicznego i szybkiego działania, sędzia może zlecić asystentowi sędziego także wykonanie innych czynności, niezbędnych do przygotowania spraw sądowych do rozpoznania.
Co ważne, od zeszłego roku obowiązuje rozporządzenie w sprawie czynności asystentów sędziów (Dz.U. z 2012 r. nr 1270). Zgodnie z nim asystent zostaje przypisany do konkretnego wydziału ( a nie do konkretnych sędziów jak to wcześniej miało miejsce).
Wynagrodzenie
W nowym rozporządzeniu w sprawie wynagrodzenia zasadniczego asystentów sędziów z 11 kwietnia 2012 r., które weszło w życie 18 kwietnia ubiegłego roku po raz pierwszy pojawiły się jednakowe progi kwotowe dla asystentów pracujących w sądach różnych szczebli - asystenci zarabiają w widełkach od 2675 do 3824 zł, bez względu na miejsce zatrudnienia.
Od kilku lat można zaobserwować spory spadek zainteresowania zawodem asystenta sędziego. Sami sędziowie narzekają, że zwłaszcza w sądach rejonowych i okręgowych tych asystentów po prostu brakuje. Jednocześnie ci, którzy pracują mają bardzo dużo zadań i mało atrakcyjne płace.
Być może sytuacja ta ulegnie poprawie w najbliższej przyszłości – jest szansa na to, że dojdzie do obniżenia kwalifikacji potrzebnych dziś do objęcia stanowiska asystenta sędziego. Prace nad deregulacją zawodu asystenta sędziego są cały czas w toku.