Subskrybuj nas na Youtube
Uczestnikom ograniczających konkurencję porozumień grożą wysokie kary finansowe. Sposobem na ich uniknięcie jest skorzystanie z programu łagodzenia kar, który w zamian za dostarczenie informacji i dowodów dotyczących zmowy oferuje całkowite zwolnienie lub redukcję kary pieniężnej. W tym celu należy złożyć wniosek o odstąpienie od wymierzenia lub obniżenie kary pieniężnej (zwany też wnioskiem leniency).
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie (Dz.U. z 2009 r. nr 20, poz. 109) przewiduje trzy rodzaje wniosków, jakie przedsiębiorca może złożyć: wniosek pełny, wniosek skrócony (marker) i wniosek uproszczony (z ang. summary application).
Wniosek pełny
Wniosek pełny jest wnioskiem, na podstawie którego prezes urzędu otrzymuje najwięcej informacji o antykonkurencyjnym porozumieniu.
Przedsiębiorca przedstawia bowiem w takim wniosku najbardziej szczegółowy opis porozumienia: wskazanie jego uczestników; produktów lub usług, których dotyczy; terytorium objętego porozumieniem; celu i okoliczności zawarcia porozumienia; roli poszczególnych przedsiębiorców w porozumieniu; imion, nazwisk i stanowisk służbowych osób pełniących w porozumieniu znaczące funkcje; wreszcie czas jego trwania oraz informację, czy wniosek został złożony również do innych organów ochrony konkurencji.
Wniosek pełny można określić jako wniosek doskonały, do uzyskania którego organ dąży w przypadku dwóch pozostałych, opisanych poniżej wniosków. W sytuacji gdy wniosek jest kompletny, a więc spełnia progi dowodowe w zakresie wymaganych informacji i dowodów, prezes urzędu wysyła do przedsiębiorcy zawiadomienie, że może on spełniać warunki do całkowitego zwolnienia lub redukcji kary pieniężnej.
Zastrzega równocześnie, że spełnienie powyższych warunków ma charakter wstępny i będzie podlegać weryfikacji w toku postępowania. Ostateczne uzyskanie korzyści płynących z programu łagodzenia kar możliwe jest dopiero w razie zaistnienia prawdziwej, pełnej i ciągłej współpracy wnioskodawcy przejawiającej się m.in. w podejmowanym z własnej inicjatywy przedstawianiu pozostałych dowodów pomocnych do wyjaśnienia sprawy.
Marker
W przypadku gdy przedsiębiorca nie posiada jeszcze wszystkich koniecznych informacji i dowodów, aby złożyć pełny wniosek, możliwe jest złożenie wniosku skróconego, zwanego markerem. Jego celem jest umożliwienie przedsiębiorcy zebrania wszystkich wymaganych informacji i dokumentów, co niekiedy w krótkim czasie może być znacznie utrudnione, zwłaszcza w przypadku dużych przedsiębiorców o globalnym zasięgu działalności.
Konieczne jest bowiem zebranie wyjaśnień od pracowników odpowiedzialnych za dany segment działalności przedsiębiorcy, a także dowodów, które są niejednokrotnie rozproszone lub trudne do szybkiego wygenerowania z systemu.
W przypadku złożenia wniosku skróconego prezes urzędu wzywa wnioskodawcę do przedstawienia brakujących danych w wyznaczonym terminie. Konsekwencją nieuzupełnienia wniosku w terminie jest utrata zabezpieczonego miejsca w kolejce. W polskim porządku prawnym przyznanie markera jest automatyczne i dostępne dla wszystkich (nie tylko pierwszego) wnioskodawców.
Wniosek uproszczony
W zakresie ograniczających konkurencję porozumień nie obowiązuje zasada jednego okienka (z ang. one stop shop). Oznacza to, że złożenie wniosku leniency w jednym z organów ochrony konkurencji (nie tylko w Komisji Europejskiej, ale także w którymkolwiek z państw członkowskich) nie jest traktowane jak złożenie takiego wniosku w pozostałych organach, do których powinien on trafić.
W przypadku kiedy porozumienie obejmuje swoim zasięgiem co najmniej trzy państwa członkowskie, a przedsiębiorca złożył wniosek leniency do Komisji Europejskiej, w celu pełnego zabezpieczenia swoich interesów powinien więc złożyć wniosek uproszczony do narodowych organów ochrony konkurencji, na teren których porozumienie miało wpływ.
Celem wniosku uproszczonego jest zabezpieczenie miejsca w kolejce na wypadek, gdyby organ narodowy chciał w przyszłości zająć się sprawą. W praktyce wniosek taki jest streszczeniem wniosku leniency, który trafił do Komisji Europejskiej.
Prezes urzędu dopiero po wszczęciu postępowania w sprawie wzywa przedsiębiorcę do uzupełnienia wniosku o brakujące informacje i dowody, określając ich zakres. W chwili złożenia takiego wniosku przedsiębiorca otrzymuje jedynie potwierdzenie daty i godziny jego wpływu.
Warto dodać, że w świetle aktualnych uregulowań zabezpieczenie miejsca w kolejce jest dostępne wyłącznie dla pierwszego w kolejności wnioskodawcy, który zarazem nie był inicjatorem zawarcia porozumienia i nie nakłaniał innych przedsiębiorców do uczestnictwa w porozumieniu.
Jak złożyć wniosek
Każdy z wniosków może być złożony przez przedsiębiorcę osobiście w Centrali UOKiK, a także wysłany pocztą tradycyjną, elektroniczną lub faksem. W przypadku wysłania wniosku pocztą elektroniczną lub faksem konieczne jest przedłożenie oryginału dokumentu (lub kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem) w ciągu trzech dni kalendarzowych od dnia wpływu wniosku drogą elektroniczną lub faksem.
Anna Sekinda-Maicka, radca prawny, departament ochrony konkurencji UOKiK