Zdarza się, że klienci pozywają swoich pełnomocników, gdy ci odmawiają im napisania odwołania czy wniesienia kasacji. W jakich sytuacjach, nie naruszając przepisów, adwokat może odmówić udzielenia pomocy prawnej bądź wypowiedzieć pełnomocnictwo? Odpowiedzi udziela Anisa Gnacikowska, adwokat.
Adwokat może to uczynić tylko z ważnych powodów, o których powinien poinformować zainteresowanego. Wątpliwości w tym zakresie rozstrzyga okręgowa rada adwokacka, a w przypadkach niecierpiących zwłoki jej dziekan.
Szczególne obowiązki zostały nałożone na adwokata w przypadku odmowy sporządzenia środka odwoławczego. Na zaniechanie jego wniesienia powinien uzyskać zgodę klienta, w miarę możliwości pisemną.
Jej brak adwokat powinien niezwłocznie udokumentować w aktach sprawy. Jeżeli uzna, że wniesienie środka odwoławczego w prowadzonej sprawie jest prawnie lub faktycznie bezzasadne, a klient z tym stanowiskiem się nie zgadza, powinien bez zbędnej zwłoki wypowiedzieć pełnomocnictwo. Takie zasady obowiązują zarówno adwokatów świadczących pomoc prawną z wyboru, jak i z urzędu.
Szczególne obowiązki zostały nałożone na adwokatów z urzędu, którzy nie widzą podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia czy skargi konstytucyjnej. Adwokat wyznaczony z urzędu do sporządzenia tych skarg może odmówić ich napisania, jeżeli uzna, że nie zachodzą przesłanki uzasadniające wniesienie pisma.
W takiej sytuacji pisemne uzasadnienie odmowy adwokat powinien niezwłocznie doręczyć klientowi i dziekanowi okręgowej rady adwokackiej oraz zawiadomić o niej sąd.
Co może zrobić klient, który uważa, że jego pełnomocnik nie miał podstaw odmówić wystąpienia z apelacją czy kasacją, a z powodu odmowy upłynął termin na wniesienie pisma?
Jeśli klient nie zgadza się z opinią adwokata, może ustanowić innego adwokata lub wystąpić o przydzielenie kolejnego adwokata z urzędu. Niestety, nie ma możliwości przedłużenia terminu do wniesienia środka odwoławczego, natomiast jeżeli jego uchybienie nie nastąpiło z winy klienta, to może się on ubiegać o przywrócenie terminu.
Praktycznie odbywa się to tak, że nowy adwokat wraz ze środkiem odwoławczym składa wniosek o przywrócenie terminu, powołując się np. na okoliczności związane z odmową sporządzenia skargi przez poprzedniego adwokata. Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach potwierdził, że w takiej sytuacji termin do wniesienia środka odwoławczego powinien być przywrócony.
Jakie konsekwencje spotkają adwokata, który odmówi klientowi wniesienia środka odwoławczego, nie mając wystarczających powodów?
Adwokatowi, który bezpodstawnie odmówił wniesienia środka odwoławczego, grozi odpowiedzialność dyscyplinarna. Adwokat odpowiada także materialnie wobec klienta, jeśli wskutek jego działania niezgodnego z przepisami prawa o adwokaturze (Dz.U. z 1982 r. nr 16, poz. 124 z późn. zm.) i kodeksu etyki adwokackiej klient poniósł szkodę, w tym przypadku przegrał sprawę. Klient musi jednak udowodnić, że środek odwoławczy byłby skuteczny, gdyby go wniesiono.