Prace nad nowelizacją ustawy o prokuraturze trwają w resorcie sprawiedliwości od kilku miesięcy. W kwietniu - w wywiadzie dla PAP - minister sprawiedliwości Jarosław Gowin mówił, że konieczne jest zwiększenie demokratycznej kontroli nad prokuraturą, bo jej autonomia poszła w Polsce za daleko.
31 marca 2010 r. nastąpiło rozdzielenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego. Reforma - w ocenie resortu sprawiedliwości - choć pozytywna, okazała się niepełna. "Jedną z konsekwencji rozdzielenia funkcji prokuratora generalnego i ministra sprawiedliwości jest +oderwanie się+ prokuratury od kontroli ze strony rządu i parlamentu" - zaznaczono w komunikacie CIR po wtorkowym posiedzeniu rządu.
Celem zmian jest wprowadzenie kontroli sejmowej nad działalnością prokuratury
Celem zmian - jak wskazano w założeniach - jest m.in. wprowadzenie kontroli sejmowej nad działalnością prokuratury i zapewnienie większego jej uczestnictwa "w realizacji priorytetów polityki karnej". Autorzy propozycji zastrzegają, że nadal ma być utrzymana zasada niezależności prokuratorów w ramach prowadzonych postępowań przygotowawczych i odrębność prokuratury względem administracji rządowej.
Według planów przewidywane jest wprowadzenie przepisów, które zobowiązywałyby ministra sprawiedliwości do opracowania - w porozumieniu z MSW - założeń zasadniczych kierunków polityki karnej, które następnie - po zaopiniowaniu przez PG - byłyby przyjmowane przez rząd. Określone przez rząd kierunki polityki karnej nie byłyby wiążące dla PG, ale prokurator generalny, składając coroczne sprawozdanie z działalności prokuratury, odnosiłby się do przyjętych przez rząd kierunków. Ponadto prokurator generalny mógłby wydawać, w oparciu o przyjęte przez rząd kierunki polityki karnej, wytyczne i zarządzenia dla podległych mu prokuratorów.
Przewidywane jest też wprowadzenie debaty sejmowej nad corocznym sprawozdaniem PG. Sejm będzie mógł żądać od PG informacji "związanych z przestrzeganiem praworządności oraz czuwaniem nad ściganiem przestępstw"; to żądanie nie będzie mogło jednak dotyczyć przedstawiania informacji o postępowaniu w konkretnej sprawie.
Założenia przewidują ponadto likwidację prokuratur wojskowych i włączenie ich struktur do prokuratur powszechnych. Resort sprawiedliwości planuje jednak utrzymać w prokuraturach powszechnych prokuratorów, którzy byliby jednocześnie zawodowo czynnymi żołnierzami delegowanymi poza struktury MON. Planowana jest także reorganizacja pionu śledczego i lustracyjnego IPN poprzez dostosowanie liczby pracujących tam prokuratorów "do rzeczywistych potrzeb".
Projekt zakłada też zwiększenie uprawnień prokuratora generalnego w zakresie doboru kadry prokuratorskiej oraz precyzyjne określenie uprawnień prokuratorów przełożonych w stosunku do prokuratorów prowadzących postępowania przygotowawcze, wprowadzenie zmian w zakresie organizacji prokuratur, w tym równomierne rozłożenie obciążenia pracą prokuratorów.
Uregulowanie kwestii prokuratorów w stanie spoczynku
Kolejnym zagadnieniem zawartym w przyjętych założeniach jest "jednoznaczne uregulowanie kwestii prokuratorów w stanie spoczynku". "Prokurator w stanie spoczynku będzie musiał zrzec się swojej funkcji, jeśli zostanie mianowany, powołany lub wybrany do pełnienia funkcji w instytucjach państwowych, np. Sejmie i Senacie, a także instytucjach samorządu terytorialnego, służby dyplomatycznej lub konsularnej i organizacjach międzynarodowych" - przewidują założenia.
Na początku maja Krajowa Rada Prokuratury w wydanej uchwale apelowała o przerwanie prac nad zmianami w Ustawie o prokuraturze. Według KRP m.in. w dotychczasowym porządku prawnym nie funkcjonuje pojęcie "polityki karnej". "Włączenie prokuratury w realizację polityki karnej rządu zniweczyłoby autonomię tej instytucji, czyniąc zeń jedną ze służb podległych Radzie Ministrów, poddaną wraz z nią bieżącej kontroli ze strony Sejmu i Senatu" - głosiła uchwała Rady.
W końcu maja KRP zobowiązała swe prezydium do "rozważenia oraz podjęcia działań zmierzających do zwołania w najbliższym czasie nadzwyczajnego posiedzenia Rady z udziałem wszystkich członków w celu przeprowadzenia debaty na temat dalszych losów prokuratury". Posiedzenie mogłoby się odbyć jeszcze w czerwcu.