Przewłaszczenie stanowi skuteczny sposób zabezpieczenia wierzytelności i może zostać ustanowione znacznie szybciej niż np. zastaw rejestrowy. W dodatku wierzyciel nie musi regulować żadnych opłat i nie uiszcza ceny przenoszonej rzeczy. Gdy dłużnik nie ureguluje roszczenia, wierzyciel może przewłaszczoną rzecz sprzedać albo w inny sposób nią rozporządzać i z uzyskanych pieniędzy pokryć należność. Uniknie więc wnoszenia sprawy do sądu, a następnie prowadzenia uciążliwej egzekucji.

Należy zawrzeć dwie umowy

Aby wierzyciel skutecznie dokonał przewłaszczenia na zabezpieczenie, powinien jednocześnie zawrzeć dwie umowy z kontrahentem: pierwszą w związku z zawieraną transakcją (np. sprzedaży, dostawy) i drugą przewłaszczenia na zabezpieczenie. W umowie przewłaszczenia strony muszą określić zakres swoich uprawnień i obowiązków, np. możliwość dalszego korzystania z przewłaszczonej rzeczy przez dłużnika, a także jej zwrotu (czyli ponownego przeniesienia własności) dłużnikowi po spłacie długu. Umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie nie wpisuje się do żadnego rejestru.
Po dokonaniu przewłaszczenia wierzyciel dopełnia formalności związanych z objęciem własności rzeczy (np. wpisuje swoje dane do dowodu rejestracyjnego samochodu), jednak nie zabiera jej. Dłużnik może nadal z niej korzystać.
Po spłacie należności własność przewłaszczonej rzeczy przechodzi z powrotem na dłużnika. Jednak jeśli termin spłaty minął, a dłużnik nie zapłacił, wierzyciel ma prawo domagać się wydania przewłaszczonej rzeczy, ponieważ jest jej właścicielem.

Kiedy wybrać przewłaszczenie

Zawierając umowę z kontrahentem, wierzyciel może zabezpieczyć swoje przyszłe roszczenia również w inny sposób, np. ustanawiając zastaw zwykły lub rejestrowy. W obu przypadkach należność będzie zabezpieczona rzeczowo, ale po zawarciu umowy zastawu albo zastawu rejestrowego właścicielem przedmiotu zastawu pozostaje dłużnik. Gdyby nie zapłacił, wierzyciel nie nabędzie automatycznie przedmiotu zastawu, lecz będzie musiał w pierwszej kolejności wnieść pozew o zapłatę do sądu. Dopiero uzyskany wyrok sąd opatrzy klauzulą wykonalności, a następnie powierzy prowadzenie egzekucji komornikowi. Po sprzedaniu na licytacji rzeczy komornik przekazuje pieniądze wierzycielowi.
Odzyskanie pieniędzy przy przewłaszczeniu na zabezpieczenie trwa więc znacznie krócej. Szybko zawiera się również umowę o dokonanie przewłaszczenia. Dlatego warto wybrać ten sposób przede wszystkim wówczas, gdy kontrakt np. sprzedaży lub dostawy ma być szybko zawarty i wierzyciel nie zdąży już sfinalizować innej formy zabezpieczenia, np. wpisać zastawu do rejestru zastawów.

Zabezpieczenie właściciela

Zanim wierzyciel zawrze umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie, powinien sprawdzić, czy dłużnik jest rzeczywiście właścicielem rzeczy, i czy jej współwłaścicielem nie jest małżonek. Powinien też sprawdzić, w jakim stanie znajduje się rzecz i czy nie ma ukrytych wad.
Wierzyciel może też się domagać, aby w umowie przewłaszczenia dłużnik złożył zapewnienie o tym, że rzecz nie ma wad ukrytych oraz nie jest obciążona prawami osób trzecich (np. wcześniej nie ustanowiono na niej zastawu).
Aby uniknąć zniszczenia lub uszkodzenia rzeczy podczas użytkowania przez dłużnika, należy w umowie przewłaszczenia określić granice korzystania z niej oraz wskazać, że dłużnik powinien ponosić koszty jej utrzymania w należytym stanie. Wierzyciel ma prawo wystąpić jeszcze z dodatkowymi żądaniami w stosunku do dłużnika, np. domagać się, aby ubezpieczył przewłaszczoną rzecz.

Przewłaszczenie to skuteczny i szybki sposób zabezpieczania wierzytelności

Może się jednak zdarzyć, że mimo to dłużnik zniszczy przewłaszczoną rzecz, np. spowoduje wypadek samochodowy i pojazd stanowiący przedmiot zabezpieczenia będzie się nadawał wyłącznie do kasacji. Wówczas wierzyciel może wystąpić do sądu z roszczeniem o odszkodowanie od dłużnika, albo z pozwem o naprawienie poniesionej szkody. Powinien jednak udowodnić wysokość szkody i związek przyczynowy między działaniem dłużnika a jej wystąpieniem.
Dokonując wyboru rzeczy, która będzie przedmiotem zabezpieczenia, wierzyciel powinien sprawdzić, czy łatwo ją będzie sprzedać w razie, gdy dłużnik nie ureguluje należności (mogą np. wystąpić trudności ze sprzedażą nawet wartościowej, lecz wysokospecjalistycznej maszyny lub urządzenia stanowiącego wyposażenie firmy dłużnika). W celu zabezpieczenia roszczeń można też wybierać przedmioty, które potem przydadzą się wierzycielowi przy prowadzeniu jego przedsiębiorstwa.
Jeśli przedmiot zabezpieczenia jest wspólny, trzeba zawrzeć umowę ze wszystkimi jego współwłaścicielami. Dzieje się to najczęściej, gdy rzecz przewłaszczana na zabezpieczenie stanowi element wspólności majątkowej małżeńskiej. W takiej sytuacji również małżonek dłużnika powinien przystąpić do umowy przewłaszczenia. W przeciwnym razie utrudnione – o ile nie niemożliwe – będzie zaspokojenie wierzytelności z tego przedmiotu.