Koniec z okienkami kasowymi. Zastąpią je biura usług płatniczych, które będą musiały posiadać ubezpieczenie lub gwarancję bankową.
Do tej pory osoby opłacające rachunki w okienkach kasowych nie mogły być pewne, czy pieniądze trafią na konto adresata. A wszystko dlatego, że do dziś nie było przepisów, które pozwalałyby skutecznie nadzorować działalność pośredników w płatnościach. Na szczęście wchodząca właśnie w życie ustawa o usługach płatniczych wprowadza wiele nowych obowiązków dla przedsiębiorców zajmujących się pośredniczeniem w przekazywaniu wpłat gotówkowych.
Rynek usług płatniczych / DGP

Dwie kategorie

Nowe przepisy wprowadzają dwie kategorie podmiotów świadczących usługi płatnicze – instytucje płatnicze i biura usług płatniczych.
Jak wyjaśnia Michał Gruca, adwokat w kancelarii Schoenherr, ta pierwsza forma jest zarezerwowana dla prowadzenia działalności niewielkiego kalibru. Będą one mogły świadczyć usługi płatnicze w ograniczonym zakresie, np. przyjmować wpłaty na rachunki, czy realizować przekazy pieniężne. I tę formę wykonywania działalności wybiorą zapewne przedsiębiorcy prowadzący dziś okienka kasowe.
Natomiast instytucje płatnicze mogą dodatkowo świadczyć takie usługi, jak wymiana walut. Aby jednak prowadzić działalność w takiej formie trzeba spełnić dużo więcej wymogów.
– Ustawa wprowadza dla tych instytucji wymóg wysokiego kapitału założycielskiego – mówi Michał Gruca.

Nadzór KNF

Zarówno biura usług płatniczych, jak i instytucje płatnicze będą kontrolowane przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). Jednak zakres tej kontroli będzie się różnił.
– Ścisłemu, tzw. ostrożnościowemu nadzorowi, czyli bieżącej kontroli będą poddane tylko duże instytucje, w których wartość miesięcznych transakcji przekracza 500 tys. euro – wyjaśnia Marta Chmielewska-Racławska z KNF.
Tak więc tego typu nadzór nie będzie obejmował biur usług płatniczych, które dziś popularnie nazywane są okienkami bądź punktami kasowymi. Nie oznacza to jednak, że KNF nie będzie miała nad nimi kontroli.
– KNF będzie mogła wydawać biurom zalecenia i nakładać kary pieniężne w razie ich niewykonania – mówi Marta Chmielewska-Racławska.

Rejestr i ubezpieczenie

Co więcej, zarówno instytucje płatnicze, jak i biura płatnicze będą musiały uzyskać wpis do krajowego rejestru usług prawniczych prowadzonego przez KNF.
– Lista pośredników mających zezwolenie będzie publicznie dostępna, podobnie jak informacja o tych, którzy stracili wiarygodność i zezwolenie na prowadzenie działalności – mówi Szymon Chwaliński, prawnik z kancelarii Gide Loyrette Nouel.
To rozwiązanie zwiększy ochronę osób, które korzystają z usług takich podmiotów. Każda z nich będzie mogła za pośrednictwem strony internetowej KNF sprawdzić, czy opłaca rachunki w bezpiecznym miejscu.
Projekt nakłada także na biura płatnicze obowiązek posiadania gwarancji bankowej lub ubezpieczenia. Jak wyjaśnia Michał Gruca, zapewni to klientom wypłatę środków w razie niewykonania lub nienależytego wykonania transakcji.
Istotną zmianą jest także wprowadzenie pełnej odpowiedzialności firmy za wszystkie nieprawidłowości w realizacji transakcji. Biuro płatnicze będzie więc ponosić odpowiedzialność, jeśli środki nie dotrą do odbiorcy, za opóźnienie, potrącenie jakichkolwiek kwot z kwoty transakcji.
Firma przyjmująca polecenie przelewu będzie musiała poinformować konsumenta m.in. o wysokości pobieranych opłat, zakresie odpowiedzialności ponoszonej za wykonanie usługi i maksymalnym czasie wykonania transakcji.



Czas na dostosowanie

Zgodnie z ustawą przedsiębiorcy będą jednak mieli trochę czasu, aby dostosować się do nowych wymogów.
– Przedsiębiorcy świadczący usługi płatnicze mają 12 miesięcy na dostosowanie swojej działalności do nowych regulacji, w tym przez 6 miesięcy mogą kontynuować działalność bez wpisu do rejestru prowadzonego przez KNF – wyjaśnia Michał Gruca.
Ulga dotyczy jednak tylko tych podmiotów, które w dniu wejścia w życie już działały na rynku. Natomiast nowo powstające biura płatnicze od razu muszą spełnić wszystkie warunki wynikające z nowej ustawy o usługach płatniczych.
Podstawa prawna
Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2011 r. nr 199, poz. 1175).
ROZMOWA z Krzysztofem Wojdyło, adwokatem z kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Czy osoby opłacające rachunki w okienkach kasowych mogą od poniedziałku czuć się bezpieczniej?
Zdecydowanie tak. Przede wszystkim po raz pierwszy świadczenie usług płatniczych (czyli również usług świadczonych przez okienka kasowe) zostało kompleksowo uregulowane. Wprowadzone określone zasady wykonywania tych usług. Nowe przepisy jasno definiują zasady odpowiedzialności za wykonywanie usług, prawa podmiotu korzystającego z usług oraz konsekwencje naruszenia przepisów ustawy. Środki powierzone biurom usług płatniczych będą musiały być gwarantowane przez gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe. Nad wykonywaniem usług będzie czuwała Komisja Nadzoru Finansowego. W konsekwencji sytuacja prawna podmiotu korzystającego z tych biur będzie od momentu wejścia w życie ustawy bez wątpienia bardziej klarowna i bezpieczna niż dotychczas.
Czy ustawa znajdzie zastosowanie do spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowawych?
Tak, ponieważ te kasy są również uprawnione do świadczenia usług płatniczych. SKOK-i, podobnie jak inni dostawcy usług płatniczych, będą musiały stosować zasady określone w ustawie przy wykonywaniu tych usług. Ciekawostką jest to, iż za pomocą ustawy o usługach płatniczych SKOK-i są poddawane nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (jednak w bardzo ograniczonym zakresie). Kluczowe są w tym kontekście art. 131 i 132 ustawy o usługach płatniczych, które określają obowiązki SKOK-ów względem KNF (są to obowiązki zgłaszania oraz dostarczania określonych informacji, w tym sprawozdań finansowych).
Czy zatem można uznać wprowadzone zmiany za pozytywne?
Bez wątpienia nowe regulacje wychodzą naprzeciw oczekiwaniom dotyczącym zapewnienia większego bezpieczeństwa podmiotom korzystającym z usług płatniczych. Wprowadzają uniwersalne reguły wykonywania usług płatniczych, mechanizmy zapewniające kontrolę nad wykonywanymi transakcjami oraz rozwiązania zapewniające bezpieczeństwo środków powierzonym wykonawcom usług płatniczych.
Niestety odbywa się to bardzo dużym kosztem. Ilość nowych obowiązków i wymogów jest ogromna, ich praktyczne stosowanie może przysporzyć wiele problemów. W przypadku okienek kasowych, tj. podmiotów świadczących usługi płatnicze na niewielką skalę, często jednoosobowych przedsiębiorców, obowiązki te będą bez wątpienia bardzo dużym obciążeniem.