Obowiązujący już kodeks wyborczy ma uporządkować i ujednolicić polskie prawo wyborcze. Nowe przepisy zastępują dotychczasowych pięć ustaw związanych z wyborami prezydenta, przedstawicieli do Sejmu i Senatu, Parlamentu Europejskiego oraz organów samorządu terytorialnego.
Kodeksowe regulacje wprowadzają nie tylko wspólne zasady tworzenia rejestrów i spisów wyborczych, ale również określają reguły przeprowadzenia głosowania, organizowania kampanii wyborczych oraz zasady ich finansowania. To jednak nie koniec zmian. Wyborców czekają ułatwienia w głosowania. Nie tylko będzie można oddać głos przez pełnomocnika, ale obywatele zamieszkali za granicą zagłosują korespondencyjnie. Z kolei niewidomi będą mogli wykorzystywać nakładki przygotowane w alfabecie Braille’a. Samo głosowanie w wyborach do samorządu terytorialnego oraz do parlamentu europejskiego będzie można przeprowadzić w ciągu dwóch dni. Analogiczne rozwiązania w stosunku do wyboru głowy państwa i przedstawicieli w parlamencie zakwestionował Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11). Bez względu jednak na to, czy wybory będą trwać jeden, czy dwa dni, zawsze odbywać się będą w tych samych godzinach pomiędzy godziną 7 a 21.
W wyniku zmian radnych gminnych w kolejnych wyborach wybierzemy w okręgach jednomandatowych. Oznacza to, że w jednym okręgu wybierzemy tylko jednego radnego, a nie jak dotychczas nawet kilku. Ta zmiana spowoduje, że łatwiej będzie rozliczyć urzędującego radnego z zapowiadanego w kampanii wyborczej programu i efektów jego wykonania.
Nowe przepisy nie będą stosowane w przypadku każdej gminy. W dalszym ciągu tak jak obecnie wybory w największych miastach – miastach na prawach powiatu – będą proporcjonalne. W ocenie samych samorządowców rezygnacja z jednomandatowych okręgów w miastach na prawach powiatu to kompletne nieporozumienie. Taka sytuacja oznacza, że w dalszym ciągu w dużych miastach listy będzie układał aparat partyjny. Udział w wyborach z pewnością ułatwi możliwość głosowania w ciągu dwóch dni. Niestety, nie będzie to zasada stała. O tym, czy wybory będą jednodniowe, czy dwudniowe, każdorazowo decydować będzie organ je zarządzający. W przypadku wyborów samorządowych będzie to premier.
Przepisy wprowadzające kodeks wyborczy zobowiązują radę gminy do przeprowadzenia podziału jednostki na okręgi wyborcze w wyborach do rady w terminie 15 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że gminy mają na to czas do 1 listopada 2012 r. Nie wyklucza to jednak wprowadzenia nowych zasady już w zbliżających się wyborach parlamentarnych.
Przy ustalaniu podziału gminy na okręgi wyborcze samorządy będą musiały uwzględnić liczbę mieszkańców ujętych w stałym rejestrze wyborców danej gminy na koniec kwartału poprzedzającego okres, w którym organ stanowiący przeprowadzi podział na okręgi wyborcze. Dodatkowo rada gminy musi przeprowadzić podział gminy na stałe obwody głosowania oraz ustalić ich numery, granice oraz siedziby obwodowych komisji wyborczych w terminie trzech miesięcy od dnia podziału gminy na okręgi wyborcze. Gdy gmina nie wprowadzi nowych zasad, głosowanie w wyborach parlamentarnych zostanie przeprowadzone w stałych obwodach głosowania utworzonych na podstawie przepisów dotychczasowych.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Jakie obowiązki na samorządy nakłada kodeks wyborczy.
W pełnej wersji artykułu:
- Obwody głosowania
- Informacje wójta
- Miejsca na plakaty
- Wybory w gminie
- Zgłoszenie kandydata
- Obsadzenie mandatów bez głosowania