Polska przymierza się do zawieszenia układu z Schengen na czas organizacji Euro 2012. Już teraz Straż Graniczna przygotowuje się na taki scenariusz. Czasowe przywrócenie kontroli granicznej może pomóc w walce z pseudokibicami, zwłaszcza z Wielkiej Brytanii czy Holandii.
Rozwiązania proponowane w projekcie specustawy na Euro 2012 świadczą o tym, że podjęcie takiej decyzji jest kwestią czasu. Do tej pory przez piłkę nożną trzy razy zawieszano stosowanie Schengen. Taką decyzję podjęła Portugalia w 2004 r. z powodu mistrzostw Europy, Niemcy w 2006 r. z powodu mistrzostw świata i Austria w 2008 r. z powodu mistrzostw Europy.
Kontrola graniczna
– W ramach przygotowań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w trakcie Euro 2012 przewiduje się, jako jeden z elementów systemu zapewniającego bezpieczeństwo, wprowadzenie tymczasowego przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, w trybie artykułu 24 kodeksu granicznego Schengen – informuje kpt. Justyna Szmidt-Grzech z Komendy Głównej Straży Granicznej
Zapewnia, że Straż Graniczna przygotowuje się do realizacji tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych.
Ostateczną decyzję w tej sprawie będzie musiał podjąć minister spraw wewnętrznych i administracji.
Specustawa na Euro 2012
– Jesteśmy na etapie analiz. Rozważamy różne warianty. Ostateczna decyzja jeszcze nie zapadła – mówi Małgorzata Woźniak, rzecznik z MSWiA.
MSWiA szykuje grunt do tymczasowego zawieszenia Schengen w projekcie specustawy na Euro 2012. Proponuje w niej zmiany w ustawie o ochronie granicy państwowej. Mają one ułatwić zorganizowanie tymczasowych przejść granicznych. Według wstępnych informacji mają funkcjonować w sumie 134 przejścia graniczne. Gros obowiązków spadnie na zarządców dróg, lotnisk, kolei czy portów. Będą oni musieli udzielać Straży Granicznej pomocy w zakresie organizacji kontroli granicznej.
Minister spraw wewnętrznych i administracji określi w rozporządzeniu treść i sposób prowadzenia wykazu przejść granicznych do tymczasowego przywrócenia kontroli. Natomiast komendant główny Straży Granicznej ogłosi wykaz przejść granicznych – drogowych, kolejowych, lotniczych, rzecznych i morskich.
– W przypadku poważnego zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego państwo członkowskie może wyjątkowo przywrócić kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych na czas ograniczony nie dłuższy niż 30 dni. Zakres i czas trwania tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych powinny być proporcjonalne do zagrożenia – wskazuje kpt. Justyna Szmidt-Grzech.
W Polsce decyzję o wprowadzeniu tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych podejmuje minister spraw wewnętrznych i administracji. Równolegle powiadamiane są pozostałe państwa członkowskie i Komisja Europejska. Potem Komisja i państwa członkowskie badają proporcjonalność środków w stosunku do zdarzeń stanowiących podstawę dla przywrócenia kontroli granicznej.
Tylko w przypadkach wymagających niezwłocznego działania nie przeprowadza się konsultacji.
Zakres kontroli
W razie czasowego przywrócenia kontroli państwo samo zdecyduje o intensywności kontroli na granicach.
– Środki podjęte w czasie przywrócenia kontroli granicznej powinny ograniczać się do tego, co jest niezbędne z perspektywy porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego państwa członkowskiego – wyjaśnia kpt. Justyna Szmidt-Grzech.
Osoby przekraczające granice wewnętrzne korzystające ze wspólnotowego prawa do swobodnego przemieszczania się będą zobowiązane do przedstawienia dokumentów potwierdzających tożsamość i obywatelstwo (paszport, dowód osobisty). Obywatele państw trzecich będą zobowiązani do przedstawienia dokumentów uprawniających do przekraczania granicy oraz dokumentów potwierdzających legalny pobyt w strefie Schengen.
Na przejściach granicznych zostaną ustawione mobilne punkty kontroli, w których funkcjonariusze Straży Granicznej będą prowadzić kontrole graniczne wytypowanych osób, na lotniskach pasażerów z wytypowanych rejsów oraz w portach morskich pasażerów z wytypowanych połączeń promowych. W przypadku ustalenia osób, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa lub dla porządku publicznego, wydawane będą decyzje o odmowie wjazdu do kraju.
Debata nad uszczelnieniem granic Unii Europejskiej
Komisja Europejska 4 maja będzie dyskutować nad doprecyzowaniem przepisów umożliwiających czasowe zamknięcie granic. Z powodu tunezyjskich imigrantów Francja i Włochy domagają się debaty nad przyszłością Schengen. Okazało się, że możliwość czasowego przywrócenia kontroli na wewnętrznych granicach strefy Schengen nie wystarcza w przypadku masowego napływu imigrantów. Obydwa państwa wystosowały w tej sprawie list do Komisji. Chcą stworzenia europejskiego sytemu azylowego.
Przywrócenie kontroli granicznej powinno poprawić bezpieczeństwo
Tomasz Baum, prawnik z kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr
Wprowadzenie przez polskie władze czasowego zawieszenia porozumienia z Schengen w kontekście Euro 2012 wydaje się zrozumiałym posunięciem. Dzięki temu na czas imprezy przywrócona zostałaby kontrola na wewnętrznej granicy UE. Straż graniczna mogłaby sprawdzać, czy dana osoba nie jest notowana w Systemie Informacji Schengen (SIS). Ta komputerowa baza danych pozwala na sprawdzenie, czy dana osoba nie jest poszukiwana, niejawnie nadzorowana lub też nie dotyczy jej zakaz wstępu na teren Wspólnoty. Jak pokazuje dotychczasowa praktyka, rozwiązanie takie umożliwia wychwycenie osób, które nielegalnie próbują przekraczać granicę, co przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa w trakcie odbywania się różnego rodzaju imprez. Jednocześnie należy mieć na uwadze, iż obywatele UE przyzwyczaili się, że przy przekraczaniu jej wewnętrznych granic nie muszą okazywać paszportów lub innych dokumentów tożsamości. Brak odpowiedniej kampanii informacyjnej w tym zakresie może spowodować, iż część kibiców zostanie zaskoczona koniecznością ich okazania i nie dotrze na areny mistrzostw Euro 2012.